Kraków. Cenne inkunabuły i starodruki oo. Bernardynów po konserwacji

Cenne inkunabuły i starodruki po zakończeniu konserwacji zaprezentowano w sobotę w czytelni biblioteki i archiwum Prowincji OO. Bernardynów w Krakowie.

Projekt „Konserwacja starych druków z biblioteki Prowincji OO. Bernardynów” obejmował unikatowe, najbardziej reprezentatywne inkunabuły i starodruk z zakonnej biblioteki, powstałe w latach 1480-1613. Ich konserwacja trwała 10 miesięcy.

Księgi, będące świadectwem aktywności kaznodziejskiej, duszpasterskiej, naukowej i edukacyjnej oo. Bernardynów, od 1454 r. nieprzerwanie związanych z krakowskim Stradomiem, były w przeszłości intensywnie użytkowane i wymagały zabiegów konserwatorskich.

Jak podkreślił dyrektor Biblioteki Prowincji OO. Bernardynów o. Andrzej Pabin, „wielkim znakiem świadomości swojej tożsamości bernardynów jest troska o własne dziedzictwo, zarówno duchowe, jak i materialne”. Według niego podobnej konserwacji wymaga wiele innych ksiąg.

Ze względu na stan i zniszczenia mikrobiologiczne, wszystkie księgi zostały poddane dezynfekcji, a następnie pełnej konserwacji.

Jak powiedziała PAP Ewa Pietrzak, która kierowała zespołem konserwatorów, wszystkie księgi kwalifikowały się do pełnej konserwacji – najczęściej były rozbierane na czynniki pierwsze, każda część była oddzielnie konserwowana, później montowane na powrót według dokumentacji wcześniej sporządzonej. „Są wzmocnione, zakonserwowane, mają pouzupełniane ubytki, w niektórych miejscach wzmocniony atrament lub wzmocnione fragmenty papieru. Z takiego egzemplarza można już korzystać, to jest bardzo ważne dla badaczy” – powiedziała Ewa Pietrzak. Jak odkreśliła, każda księga stanowiła indywidualne, różne od innych zadanie konserwatorskie.

Wśród zakonserwowanych dzieł znalazł się m.in. inkunabuł „Missale Cracoviense” (Mszał Krakowski), wydany w Norymberdze w 1500 r., wydrukowany na papierze ręcznie czerpanym, z ręcznie kolorowanymi inicjałami.

Kolejne zakonserwowane dzieła to inkunabuł „Biblia pauperum” Nicolausa de Hanapisa, wydany w Strasburgu w 1490 r., w miękkiej pergaminowej oprawie; starodruk Marco da Lisboa „Kroniki Trzech Zakonów postanowionych od Ojca ś. Franciszka. Pierwsza i wtóra część” (Kraków 1610) w przekładzie bernardyńskiego zakonnika dokonanym w moskiewskim więzieniu w latach 1606-1608; i inkunabuł Thomasa de Aquino „Quaestiones de duodecym quodlibet”, wyd. w Wenecji w 1495 r.

Wśród kolejnych zakonserwowanych dzieł znajduje się starodruk mszału wydanego w 1532 r. w Wenecji; inkunabuł Biblii z 1480 r., pochodzącej z pierwotnego, nieistniejącego już klasztoru bernardynów w Tarnowie; i bardzo zużyty starodruk „Zielnik herbarzem z łacińskiego zowią” Szymona Syreniusa (Kraków 1613).

Projekt dofinansowany był ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Dziedzictwo kulturowe”. Koszty wyniosły 80 tys. zł, z czego ministerstwo przekazało 60 tys. zł.

Początki bernardynów w Polsce wiążą się z postacią św. Jana Kapistrana, który przybył do Krakowa w 1453 r. Kilkumiesięczna działalność kaznodziejska Kapistrana wywarła wielki wpływ na życie religijne miasta i zaowocowała założeniem klasztoru pw. św. Bernardyna ze Sieny. W 1454 r. kard. Zbigniew Oleśnicki wyznaczył grunt na locum nowej wspólnoty na Stradomiu, u stóp Wzgórza Wawelskiego, gdzie oo. Bernardyni są obecni do dnia dzisiejszego. Od roku 1959 mieści się tutaj Archiwum Prowincji oraz Centralna Biblioteka Starodruków Prowincji.

PAP