W Katowicach wręczono Nagrody Honorowe IPN „Świadek Historii”

Emerytowana polonistka Barbara Adamczyk, dziennikarka Aneta Kuberska-Bębas oraz artysta i pedagog Aleksander Markowski znaleźli się wśród laureatów drugiej edycji Nagrody Honorowej IPN „Świadek Historii”. Pośmiertnie nagrodzono jednego z założycieli i liderów „Solidarności”, Andrzeja Rozpłochowskiego.

W gronie nagrodzonych są też dwie instytucje: XV Liceum Ogólnokształcące im. rtm. Pileckiego w Katowicach, gdzie znajduje się poświęcona temu patronowi Izba Pamięci oraz Śląskie Centrum Wolności i Solidarności, pielęgnujące pamięć o zamordowanych górnikach z kopalni „Wujek”.

Nagrody wręczył w środę w Muzeum Historii Katowic prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki, który przewodniczy przyznającej wyróżnienia kapitule.

„>>Świadek Historii<< to wyjątkowe odznaczenie Instytutu Pamięci Narodowej skierowane do wyjątkowych osób” – akcentował po wręczeniu nagród.

„Świadek historii musi mieć przynajmniej jedną z dwóch cech: albo być uczestnikiem bardzo ważnych wydarzeń historycznych, a potem mieć odwagę, żeby o swoim doświadczeniu mówić, albo głęboką wiedzę i miłość do Polski; wiedzę, aby w sztafecie pamięci i w sztafecie pokoleń przekazywać ją dalej – do tego też potrzebna jest odwaga. Państwo, jako grupa, tacy jesteście, bo reprezentujecie różne generacje i różne pokolenia, a spotykacie się w służbie mówienia prawdy o polskiej historii, niezależnie od tego, jaka jest otaczająca nas rzeczywistość” – zwrócił się do nagrodzonych Karol Nawrocki.

Podkreślił, że w historii kultury, historii cywilizacji, świadek ma szczególne znaczenie: niesie moc autorytetu, ale też brzemię odpowiedzialności.

„Dokonuje przecież wiwisekcji świata, którego już nie ma, podejmuje decyzje, o kim i jak powiedzieć; jest też często głosem tych, których skrzywdzono, których zabito, których nie wysłuchano i których chciano wymazać z pamięci” – wskazał.

„To wielka odpowiedzialność naszych świadków historii, żeby w tym gąszczu emocji, wydarzeń historycznych, zła i dobra, odnaleźć się i nieść dalej promień prawdy i pamięci historycznej” – zaakcentował prezes IPN.

Nagrodzona w środę Barbara Adamczyk jest emerytowaną nauczycielką języka polskiego, byłą dyrektorką Zespołu Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących nr 5 im. Witolda Pileckiego w Katowicach, prezesem Śląskiego Oddziału Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem w Katowicach oraz członkiem Komitetu Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa przy oddziale IPN w Katowicach. Z jej inicjatywy w ośmiu szkołach powstały klasy o profilu wojskowym. Była animatorem kilkunastu edycji Międzynarodowego Konkursu Plastycznego „Ludzie ludziom zgotowali ten los”.

Aneta Kuberska-Bębas była dziennikarką Radia eM, autorką cyków audycji poświęconych historii takich jak: „Magazyn historyczny”, „Portfolio” czy „A to historia”. W swoich audycjach opisywała wydarzenia, procesy i bohaterów historycznych, nawiązując także do bieżących wydarzeń rocznicowych, konkursów, debat czy nowości wydawniczych. Od września tego roku pracuje w Śląskim Centrum Wolności i Solidarności.

Aleksander Markowski jest artystą, malarzem, pedagogiem i miłośnikiem poezji i pieśni. Krzewi też wśród młodzieży zamiłowanie do polskich pieśni historycznych. Od 1996 r. cyklicznie organizuje w różnych miejscach „Wieczory Koła Przyjaciół Prawdy i Ocalonych od Zapomnienia Niepodległych Polskich Pieśni”. Takich spotkań było już 235 – zebrały tysiące uczestników.

Nagrodzony pośmiertnie działacz antykomunistyczny i społeczny Andrzej Rozpłochowski był liderem strajku w Hucie Katowice w 1980 roku, sygnatariuszem podpisanego wówczas w Dąbrowie Górniczej Porozumienia Katowickiego, wieńczącego porozumienia społeczne zawarte wówczas między władzami PRL a strajkującymi robotnikami. Należał do liderów śląsko-dąbrowskiej Solidarności, był członkiem władz krajowych związku a także współzałożycielem i prezesem Porozumienia Katowickiego 1980 – Stowarzyszenia na Rzecz Pamięci w Katowicach.

XV Liceum Ogólnokształcące im. Rtm. Witolda Pileckiego w Katowicach było m.in. organizatorem Ogólnopolskiego Zjazdu Szkół Pileckiego w 2017 r. W szkole znajduje się Izba Pamięci poświęcona patronowi, ponadto jej uczniowie opiekują się obeliskiem Rotmistrza na katowickim skwerze jego imienia. Liceum jest także organizatorem licznych projektów historycznych, współpracując z IPN i Śląskim Centrum Wolności i Solidarności.

Śląskie Centrum Wolności i Solidarności – kolejna z nagrodzonych w środę instytucji – to ośrodek pielęgnujący pamięć o strajku w katowickiej kopalni Wujek w grudniu 1981 r., pacyfikacji tego zakładu oraz jej ofiarach. Centrum organizuje cykliczne wydarzenia, obchody rocznicowe, koncerty i wystawy. Prowadzi też działalność edukacyjną – lekcje, warsztaty, konkursy.

W 2020 r. laureatami nagrody „Świadek Historii”, przyznanej z inicjatywy katowickiego oddziału IPN, zostali Grzegorz Grześkowiak z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939, pośmiertnie historyk Solidarności Jan Jurkiewicz, red. Ewelina Kosałka-Passia z Radia Katowice, ówczesny przewodniczący Społecznego Komitetu Pamięci Górników KWK „Wujek” Stanisław Płatek, pierwszy dyrektor oddziału IPN w Katowicach Andrzej Sikora i proboszcz parafii mariackiej w Katowicach ks. Andrzej Suchoń.

PAP