Jak złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka?

Wielu Polaków może zastanawiać się, na jakich właściwie zasadach funkcjonuje Europejski Trybunał Praw Człowieka, co należy do jego kompetencji, kto i jak może złożyć tam skragę. Pomimo to, że w nazwie występuje słowo europejski to nie jest to jedna z unijnych instytucji, do których należą m.in.: Parlament Europejski, Komisja Europejska, Europejski Trybunał Sprawiedliwości czy Rada Unii Europejskiej. Europejski Trybunał Praw Człowieka, którego siedziba mieści się w Pałacu Praw Człowieka w Strasburgu to sąd międzynarodowy, rozpatrujący skargi obywateli Unii Europejskiej twierdzących, że ich prawa zawarte w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz Protokołach Dodatkowych zostały naruszone.

Obecnie Trybunał nadzoruje przestrzeganie praw człowieka w 47 państwach członkowskich Rady Europy, która również nie jest unijną instytucją. Europejski Trybunał Praw Człowieka jest tak naprawdę jedynym sądem międzynarodowym, do którego dostęp ma każdy pokrzywdzony. Prawo do skargi, które stanowi najważniejszy element całego systemu ochrony praw człowieka, przysługuje zarówno osobom indywidualnym, grupom osób, organizacjom międzynarodowym, jak i poszczególnym państwom członkowskim.

Europejski Trybunał Praw Człowieka jest organem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, co oznacza, że powstał on na mocy tej Konwencji oraz, że w znacznej mierze to Konwencja określa jego kompetencje i sposób funkcjonowania.
Konwencja weszła w życie w 1953 roku, natomiast Polska ratyfikowała ją w 1993 roku. Konwencja ta gwarantuje w szczególności:

– prawo do życia,

– prawo do rzetelnego procesu sądowego,

– prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego,

– wolność wyrażania opinii,

– wolność myśli, sumienia i wyznania,

– ochronę własności.

Z kolei dokument ten zabrania w szczególności:

– tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania czy karania,

– niewolnictwa i pracy przymusowej,

– kary śmierci,

– arbitralnego i bezprawnego pozbawiania wolności,

oraz dyskryminacji w korzystaniu z praw i wolności wymienionych w Konwencji.

Skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka można złożyć przeciwko państwu – stronie Konwencji, a więc przeciwko organom władzy państwowej. Niezbędnym warunkiem do złożenia tego typu skargi jest wyczerpanie wewnętrznych środków odwoławczych oraz dotrzymanie 6-miesięcznego terminu składania wniosków (liczy się data ostatniego prawomocnego orzeczenia organu krajowego ostatecznie kończącego postępowanie). Formularz skargi znajduje się na oficjalnej stronie internetowej Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (http://www.echr.coe.int/Pages/home.aspx?p=home). Należy podkreślić, że formularz jest tylko wzorem, według którego skarga powinna być wypełniona i składa się z 8 części. W pierwszej należy przedstawić informacje dotyczące skarżącego oraz nazwę państwa (państw), przeciwko któremu (którym) skierowana jest skarga.
W drugiej części należy napisać oświadczenie dotyczące stanu faktycznego. Trzecia część to oświadczenie dotyczące zarzucanych naruszeń Konwencji i/lub Protokołów z uzasadnieniem. W części czwartej należy zamieścić oświadczenie dotyczące art. 35 par. 1 Konwencji, czyli informacje pozwalające zweryfikować kryteria dopuszczalności skargi. Piąta część to oświadczenie dotyczące tego, czego domaga się skarżący – należy tu określić roszczenia oraz warunki zadośćuczynienia. W części szóstej należy zamieścić oświadczenie dotyczące postępowania przed innymi organami międzynarodowymi – jest to informacja czy zarzuty zawarte w skardze były przedmiotem badania lub rozstrzygnięcia przez inne organy międzynarodowe.
Część siódma to lista dokumentów, w której należy umieścić wszystkie wyroki i decyzje zawarte w części czwartej i szóstej oraz inne dokumenty pełniące rolę dowodów.

Trybunał zaznacza, aby przesyłać kopie dokumentów, gdyż przesyłane dokumenty nie są zwracane. W ostatniej części należy złożyć oświadczenie o tym, że informacje podane w formularzu skargi są prawdziwe oraz podpis.

Językami urzędowymi w Trybunale są angielski oraz francuski, ale formularz skargi można wypełnić w języku ojczystym. Warto jednak wiedzieć, że w późniejszych etapach postępowania wszelka korespondencja będzie prowadzona w języku angielskim bądź francuskim. Skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka należy wnosić drogą pocztową, a wszelką korespondencję związaną ze skargą przesyłać na adres:

The Registrar
European Court of Human Rights
Council of Europe
F–67075 STRASBOURG CEDEX

W wyniku wstępnej analizy Trybunał może wydać decyzję o niedopuszczalności (co jest równoznaczne z zakończeniem sprawy), może poddać badaniu dopuszczalność i stronę merytoryczną skargi, bądź wydać decyzję o dopuszczalności. W przypadku dwóch ostatnich wydaje się orzeczenie stwierdzające naruszenie lub niestwierdzające naruszenia. Kolejnym krokiem jest złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, który może zostać oddalony (zakończenie sprawy) lub przyjęty. W następstwie przyjęcia, wniosek zostaje przedłożony Wielkiej Izbie Trybunału, co prowadzi do wydania orzeczenia niestwierdzającego naruszenia (zakończenie sprawy) lub ostatecznego orzeczenia stwierdzającego naruszenie. Wykonanie ostatecznego orzeczenia polega na przekazaniu akt sprawy Komitetowi Ministrów, który egzekwuje zobowiązania nałożone na dane państwo, takie jak wypłata odszkodowania, przyjęcie ogólnych środków (np. nowelizacja przepisów) lub przyjęcie poszczególnych środków (np. wznowienie postępowania). Z kolei ostatnim etapem jest przyjęcie rezolucji końcowej.

W Europejskim Trybunale Praw Człowieka najwięcej spraw toczy się przeciwko Rosji. Zgodnie z danymi z 2012 roku – 22,3%. W ubiegłym roku Polska zajęła 10 miejsce, pod względem liczby procesów ze swoimi obywatelami. Przypomnieć należy, że od powstania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka prawie połowa wydanych przez niego wyroków dotyczyła Turcji, Włoch, Rosji, Rumunii oraz Polski. Z kolei w 2012 roku, w przypadku Polski, 23 wyroki dotyczyły naruszenia ochrony własności, 13 wyroków dotyczyło naruszenia prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego, 9 wyroków – naruszenia prawa do rzetelnego procesu sądowego, a 8 wyroków – naruszenia prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.

Składając skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, należy pamiętać, aby ją solidnie udokumentować i sprawdzić czy spełniło się wszystkie kryteria, gdyż prawdę mówiąc wiele wniosków jest odrzucanych.

Na zakończenie warto ostrzec, że Europejski Trybunał Praw Człowieka może się pomylić. Przypomnieć należy jego orzeczenie w pierwszej instancji sprzed kilku lat odnośnie sprawy dotyczącej Włoch, założonej przez obywatelkę tego kraju, ale fińskiego pochodzenia. Trybunał uznał w listopadzie 2009 roku, że wieszanie krzyży w klasach to naruszenie „prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami” i „wolności religijnej uczniów”.  Pamiętam dokładnie jak wywołało to w Parlamencie Europejskim burzliwą dyskusję. Pod koniec roku 2009 podczas sesji plenarnej w Strasburgu wiceprzewodniczący KE Jacques Barrot odpowiadał na pytanie postawione przez włoskiego eurodeputowanego Maria Borghezio, który zapytał Komisję Europejską: “Czy Komisja postrzega wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jako poważne naruszenie fundamentalnej zasady pomocniczości? Czy wyrok ten jest zgodny z poszanowaniem UE dla tożsamości narodowej państw członkowskich oraz dla ich jednostek regionalnych?
W jaki sposób Komisja wyraźnie zakwestionuje możliwość wykonania takiego wyroku i ustawy w przyszłych ramach prawnych UE w ramach Traktatu Lizbońskiego?”. Borghezio swoją argumentację budował wówczas, odwołując się do zasady subsydiarności i wynikających z niej obowiązków UE. – Jest nie do przyjęcia, abyśmy mogli popierać Unię Europejską bez zasady pomocniczości – mówił Borghezio. Komisarz Barrot obok ubolewania nad tym, w jak trudnej sytuacji się znalazł, dał wówczas do zrozumienia, że Komisja Europejska formalnie nie wypowie się w sprawie tegoż wyroku Trybunału, gdyż dotyczy on tylko jednego państwa członkowskiego, a nie całej Unii Europejskiej. Jego zdaniem, bardziej odpowiednim adresatem dla tego typu wątpliwości byłaby Rada Europy. Faktem jest, że to orzeczenie Trybunału z 2009 roku oraz złożenie od niego apelacji rządu włoskiego odbiło się szerokim echem w międzynarodowej opinii publicznej. Na szczęście w marcu 2011 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał całkiem inny wyrok. Jego zdaniem obecność krzyża w miejscach publicznych w żadnym wypadku nie narusza praw człowieka. Pamiętam, że stosunkiem głosów 15 do 2, sędziowie Wielkiej Izby Trybunału odrzucili wyrok pierwszej instancji. Uznano, że obecność krzyża w szkole nie jest złamaniem praw rodziców do wychowania dzieci według ich przekonań ani prawa dziecka do wolności religijnej. Wyrok był ostateczny.

Dawid Nahajowski, Bruksela

drukuj
Tagi:

Drogi Czytelniku naszego portalu,
każdego dnia – specjalnie dla Ciebie – publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła i naszej Ojczyzny. Odważnie stajemy w obronie naszej wiary i nauki Kościoła. Jednak bez Twojej pomocy kontynuacja naszej misji będzie coraz trudniejsza. Dlatego prosimy Cię o pomoc.
Od pewnego czasu istnieje możliwość przekazywania online darów serca na Radio Maryja i Tv Trwam – za pomocą kart kredytowych, debetowych i innych elektronicznych form płatniczych. Prosimy o Twoje wsparcie
Redakcja portalu radiomaryja.pl