„Z Ojczyzny Jezusa „
Pokój i Dobro!
Boży Grób w Jerozolimie nie jest pusty! Wypełnia go duch Zmartwychwstałego Jezusa oraz echo słów anioła: „Dlaczego szukacie Żyjącego wśród umarłych? Nie ma Go tu! Zmartwychwstał! (Łk 24, 5-6). Zakończyliśmy tegoroczne celebracje Triduum Paschalnego. Medytacja męki, śmierci i zmartwychwstania Pana Jezusa przypomniała nam najważniejsze prawdy naszej chrześcijańskiej wiary. Głosimy je za każdym razem, kiedy odmawiamy Wyznanie Wiary: „Wierzę w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego Jednorodzonego… On to dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstąpił z nieba… Ukrzyżowany również za nas, pod Poncjuszem Piłatem został umęczony i pogrzebany. I zmartwychwstał dnia trzeciego, jak oznajmia Pismo”.
Liturgia Kościoła jest dla każdego wierzącego aktem uświęcającym człowieka i jednocześnie uwielbiającym Boga. Nie bez przyczyny mówi się, że w liturgii „niebo spotyka się z ziemią”. To dwutorowe ukierunkowanie liturgii od człowieka do Boga i od Boga do człowieka jest szczególnie widoczne w jerozolimskich celebracjach. Czcząc miejsca objawiającej się miłości Boga uczestniczymy w wielkiej tajemnicy naszego odkupienia. Miejsca Święte to cenne i święte kamienie, które „widziały” cuda i „słyszały” nauczanie Pana Jezusa, ale przede wszystkim to relikwiarze daru ewangelii. Słusznie więc mówi się o „łasce Miejsc Świętych”, czyli o niepowtarzalnym spotkaniu z Jezusem w Jego tajemnicy wcielenia, narodzenia, śmierci, zmartwychwstania i wniebowstąpienia. To spotkanie jest nieprzemijającą treścią Ziemi Świętej, która kwalifikuje ją jako „piątką ewangelię”.
Liturgia jest memoriałem i uobecnieniem tajemnicy zbawienia, dostępnym wszystkim wiernym na całym świecie. Jednak przeżywanie liturgicznej celebracji, zwłaszcza Mszy św. w Nazarecie, w Betlejem, a zwłaszcza w Jerozolimie ma swój niepowtarzalny wymiar. W liturgii Ziemi Świętej przyciąga przede wszystkim jej geograficzny i historyczny wymiar: „tutaj, w tym miejscu” to wszystko się dokonało. Liturgia Miejsc Świętych uaktualnia tajemnice odkupienia zrealizowanie w życiu Pana Jezusa i udostępnia je w sakramentalnym wymiarze wierzącym, dzięki swojej paschalnej charakterystyce. Jej centrum stanowi bowiem bazylika Zmartwychwstania, serce chrześcijańskiej Jerozolimy.
Pielgrzymów przybywających na liturgię Wielkiego Tygodnia do Jerozolimy zaskakuje fakt, że większość celebracji jest odprawiana w godzinach porannych. Program ten jest uwarunkowany przepisami Status quo, wprowadzonymi przez sułtana tureckiego w 1882 roku. W tym czasie liturgia katolicka była odprawiana w przedpołudniowych godzinach. Po reformie liturgicznej Wielkiego Tygodnia dokonanej przez papieża Piusa XII w 1955 roku celebracje Triduum paschalnego zostały przeniesione na wieczorne godziny. Franciszkanie z Kustodii Ziemi Świętej, oficjalni przedstawiciele Kościoła katolickiego w sanktuariach Ziemi Świętej, rozpoczęli starania o zmianę czasu celebracji, lecz nie uzyskali zgodny Greków prawosławnych, Ormian, Koptów i Syryjczyków, którzy wspólnie z franciszkanami sprawują pieczę nad bazyliką Bożego Grobu. Na prośbę Kustosza Stolica Apostolska udzieliła wówczas specjalnego przywileju celebrowania według starego rytu.
W 1986 roku komisja liturgiczna Kustodii Ziemi Świętej rozpoczęła długoletnią pracę nad reformą liturgii Wielkiego Tygodnia w bazylice Zmartwychwstania. Biorąc pod uwagę specyfikę miejsca i ograniczenia wypływające z przysługujących katolikom godzin celebracji nowe przepisy liturgiczne dopasowano do wymogów czasu i miejsca, ubogacając je jednocześnie wielowiekową tradycją liturgii jerozolimskiej. Nad projektem reformy pracowali eksperci w dziedzinie liturgiki oraz odpowiedzialni za prawo Status quo, strzegące nabytych praw Kościoła katolickiego w bazylice. Specyfika reformy wymagała zaangażowania Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Delegatury Apostolskiej w Jerozolimie oraz Patriarchatu Łacińskiego.
Projekt reformy liturgii Wielkiego Tygodnia obejmujący mszał, lekcjonarz oraz modlitwy brewiarzowe został zakończony w 1996 roku i przesłany do Stolicy Apostolskiej. 5 marca następnego roku Sekretariat Stanu zatwierdził przedstawioną reformę na czas próby (ad experimentum). Dokładnie 15 lat temu po raz pierwszy rozpoczęto celebrować liturgie Wielkiego Tygodnia według zreformowanych przepisów. W następnych latach o. Enrique Bermejo, liturgista z Kustodii Ziemi Świętej wspierany przez profesorów z Rzymu czuwał nad konkretną realizacją reformy. Dwa lata temu do Watykanu został przesłany raport ze szczegółowymi informacjami oraz prośbą o definitywne zatwierdzenie zreformowanej liturgii dla Bożego Grobu. 12 października ubiegłego roku kard. Tarcisio Bertone, watykański sekretarz stanu, wydał dekret zatwierdzający reformę liturgiczną mszału, lekcjonarza oraz brewiarza dla celebracji Wielkiego Tygodnia w bazylice Grobu Naszego Pana Jezusa Chrystusa na okres trwania w tym sanktuarium przepisów Status quo.
Wiele jest charakterystycznych gestów jerozolimskiej liturgii Wielkiego Tygodnia. Wspomnę tylko rezurekcyjną Eucharystię przy Bożym Grobie, która jest kulminacyjnym punktem obchodów Triduum Paschalnego. W czasie procesji rezurekcyjnej wewnątrz bazyliki są śpiewane 4 fragmenty Ewangelii o zmartwychwstaniu. Ta tradycja ma bardzo wymowną symbolikę. Przypomina bowiem o poleceniu Jezusa, by prawda o Jego zbawczej męce i zmartwychwstaniu rozeszła się z Jerozolimy aż po krańce ziemi.
Na zakończenie tego świątecznego felietonu pragnę bardzo serdecznie podziękować za każdą ofiarę złożoną w Wielki Piątek przy adoracji Krzyża. Ta ofiara tradycyjnie określana jako składka na Boży Grób jest przeznaczona na utrzymanie sanktuariów, kamieni pamięci „piątej ewangelii” oraz na pomoc dla lokalnej wspólnoty chrześcijańskiej, stanowiącej „żywe kamienie” Ziemi Świętej.
Zapewniam o modlitwie w sercu chrześcijańskiej Jerozolimy i przesyłam wszystkim wielkanocne życzenia. Niech nasze serca wypełni radość miłości i nadzieja mocy płynące z tajemnicy Triduum Paschalnego.
o. dr Jerzy Kraj OFM