„Kazania Świętokrzyskie” wrócą na Święty Krzyż 

Jeden z najcenniejszych zabytków polskiej kultury piśmienniczej „Kazania Świętokrzyskie” trafi w sobotę na siedem godzin w miejsce swojego powstania – na Święty Krzyż. Dzieło będzie prezentowane zwiedzającym w zakrystii bazyliki.

– To bardzo symboliczny moment dla naszego klasztoru. Po raz pierwszy od wieków „Kazania Świętokrzyskie” powrócą na Święty Krzyż i trudno przewidywać kiedy ponownie będzie można je tu zobaczyć – powiedział superior tamtejszego klasztoru ojców oblatów o. Zygfryd Wiecha.

Dodał, że zabytek uznawany za najstarszy tekst prozatorski stworzony w języku polskim, będzie prezentowany w zakrystii bazyliki, która w przeszłości pełniła funkcję skryptorium.

Symboliczny „powrót” datowanego na XIII lub XIV wiek zabytku będzie możliwy dzięki umowie podpisanej między Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Kielcach a Biblioteką Narodową w Warszawie, w której zbiorach znajdują się „Kazania Świętokrzyskie”. Ustalono, że dzieło będzie prezentowane w sobotę przez siedem godzin, od 10. do 17, po czym powróci do Warszawy.

Jak powiedział dyrektor Biblioteki Andrzej Dąbrowski, wypożyczenie dzieła poprzedziły długie negocjacje dotyczące m.in. warunków transportu oraz ekspozycji manuskryptu.

– Te warunki są szczególne, bo przecież sam zabytek jest szczególny. Bardzo rzadko dokonuje się takich wypożyczeń, dlatego wszystko musiało być ustalone w najmniejszych szczegółach – dodał. 

Jak napisał w specjalnym opracowaniu prof. Krzysztof Bracha z Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach „Kazania Świętokrzyskie” to „narodowa relikwia języka polskiego, najstarszy pomnik średniowiecznej polskiej prozy religijnej”.

Prof. Bracha przypomniał, że w XV wieku w świętokrzyskim opactwie benedyktynów przechowywano księgę zawierającą części Nowego Testamentu, która w 1819 roku, po kasacji zakonu, razem z innymi rękopisami trafiła najpierw do Warszawy, a niewiele ponad dekadę później do Sankt Petersburga. Tam w 1890 roku badający ją wybitny polski slawista i humanista Aleksander Brückner odkrył, że przy oprawie rękopisu użyto starszych pasków pergaminu, zapisanego w języku polskim. W ten sposób, przez przypadek udało się odkryć jeden z najcenniejszych zabytków Polszczyzny.

Cenny rękopis powrócił do Polski w latach dwudziestych minionego stulecia na mocy Traktatu Ryskiego z 1921 roku. W związku z wybuchem II wojny światowej dzieło udało się wywieźć najpierw do Paryża a potem do Kanady, gdzie zostało zdeponowane w Bank of Montreal. Do Biblioteki Narodowej w Warszawie „Kazania” powróciły pod koniec lat pięćdziesiątych. Od tamtego momentu nigdy nie opuszczały jej murów.

Według tradycji utrwalonej przez Jana Długosza opactwo benedyktyńskie powstało w 1006 roku z fundacji Bolesława Chrobrego. Z badań historyków (m.in. prof. Marka Derwicha) wynika, że powstało ono nieco później, w XII wieku. Jako założyciela wskazują oni Bolesława Krzywoustego. W okresie panowania dynastii Jagiellonów Święty Krzyż był najważniejszym sanktuarium w Polsce.

W lutym ub.r. ówczesny papież Benedykt XVI zdecydował o nadaniu kościołowi Św. Trójcy na Świętym Krzyżu tytułu bazyliki mniejszej. 7 września br. uroczyście otwarto odbudowaną wieżę bazyliki. Poprzednia została zniszczona jesienią 1914 roku przez wojska austriackie w czasie I wojny światowej.

PAP/RIRM