Wicepremier Piotr Gliński w sobotę na uroczystej inauguracji 75. rocznicy wyzwolenia Holandii

Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński w sobotę w Terneuzen weźmie udział w uroczystej inauguracji 75. rocznicy wyzwolenia Holandii. W wydarzeniu uczestniczyć będą także m.in. niderlandzka para królewska, premier i członkowie rządu holenderskiego.

Tegoroczne uroczystości upamiętniające 75. rocznicę wyzwolenia Holandii spod okupacji niemieckiej, jak oceniają organizatorzy, mają specjalny, jubileuszowy charakter. Strona holenderska postrzega je „nie tylko jako oficjalny początek rocznych obchodów, ale również okazję do podziękowania aliantom za wsparcie udzielone w wyzwalaniu miast holenderskich podczas II wojny światowej”.

W wydarzeniu uczestniczyć będzie nie tylko niderlandzka para królewska: król Wilhelm Aleksander i królowa Maxima, ale także premier Holandii Mark Rutte. Wśród zaproszonych gości będą także m.in. Król Belgów Filip I, gubernator generalna Kanady Julie Payette, minister obrony Norwegii Frank Bakke-Jensen, wiceministrowie obrony ds. weteranów z Francji Genevieve Darrieussecq i Wielkiej Brytanii Annabel Goldie (baronowa Goldie). Polski rząd reprezentował będzie wicepremier Gliński.

Uroczystości odbywać się będą w dwóch lokalizacjach w Teatrze Schelde, w którym zaplanowano m.in. przemówienia premiera Holandii Marka Rutte i gubernator generalnej Kanady Julie Payette, oraz na Placu Wolności, gdzie nastąpi właściwa ceremonia otwarcia. W uroczystościach wezmą udział weterani walk o wolność kraju w czasie II wojny światowej, w przypadku Polski będzie to por. Alojzy Jedamski.

W trakcie wizyty w Holandii wicepremier Gliński zwiedzi także wystawę „Labirynty Wolności”. W ramach wystawy na Placu Wolności w Terneuzen zostaną przedstawione ekspozycje holenderskich instytucji kultury, muzeów (m.in. Museum Land van Axel, Museum Aardenburg, Archiwum gminy Goes) i ambasad krajów biorących udział w wyzwalaniu Holandii (USA, Kanada, Wielka Brytania, Norwegia).

Polska ambasada koordynuje przygotowania do polskiej części, przy współpracy z Gdynia Museum z Axel (prywatne, niewielkie muzeum, należące do Mario Maas). Będzie tam pokazana m.in. wystawa o szlaku bojowym gen. Stanisława Maczka, składającą się ze znanych i mniej znanych fotografii archiwalnych „maczkowców” i działań wojennych, fragmentów pamiętników osób wyzwolonych i pamiątek po polskich żołnierzach. Tłem dla zdjęć będzie specjalnie opracowana mapa z zaznaczonymi najważniejszymi miejscowościami wyzwolonymi przez 1. Dywizję Pancerną gen. Maczka.

Częścią wystawy będzie również składanka filmów dokumentalnych przedstawiających obrazy z II wojny światowej i okrzyki na cześć polskich wyzwolicieli (do realizacji krótkiego filmu ambasada wykorzystała fragmenty filmu dokumentalnego belgijskiego dziennikarza Barta Verstockta: „Walcząc dla innych, umierając za Polskę”, fragmenty filmu „Idziemy” Jerzego Januszajtisa i Franciszka Ożgi oraz fragmenty wywiadu z ppor. Edwardem Szczerbińskim J. Schomakera.)

Minister kultury złoży także wieniec pod pomnikiem polskich saperów w Axel (ok. 7 km od Terneuzen) i zapali znicze na grobach polskich żołnierzy na miejscowym cmentarzu.

1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka powstała 25 lutego 1942 r. na rozkaz Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego. Po przeszkoleniu, w sierpniu 1944 r., w składzie 1. Armii Kanadyjskiej została przerzucona na front zachodni do Francji. Tam też, w bitwie pod Falaise odegrała kluczową rolę w zamknięciu okrążenia wokół niemieckich 7. Armii i 5. Armii Pancernej. Zwycięski szlak bojowy dywizji wiódł następnie przez północną Francję, Belgię, Holandię (polscy żołnierze zdobyli m.in. 19 września Axel – ważny punkt niemieckiej obrony nad kanałem Axel-Hulst, a ich zwycięstwo ułatwiło dalsze działania 1. Armii Kanadyjskiej w rejonie ujścia zachodniej odnogi Skaldy), by 5 maja 1945 r. zakończyć się w niemieckim porcie wojennym w Wilhelmshaven.

PAP/RIRM