Zainaugurowano projekt „Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej”

„Zbiory wchodzące w skład Funduszu Obrony Narodowej są niezwykle cenną pamiątką naszej historii. Stanowią dowód patriotyzmu, wielkiej ofiarności i zjednoczenia Polaków wobec zagrożenia państwa i jego świeżo odzyskanej w 1918 roku niepodległości” – powiedział w poniedziałek wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński podczas uroczystej inauguracji projektu „Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej” w Zamku Królewskim w Warszawie.

📣📣 Dzisiaj odbyła się uroczysta inauguracja projektu „Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej” w @Zamek_Krolewski w #Warszawa‼️

Więcej informacji znajdziesz na stronie 👉 https://t.co/iG01pXFAjp@MNPoznan pic.twitter.com/yw0WZJiyB1

— Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (@kultura_gov_pl) June 5, 2023

Minister kultury przypomniał, że łącznie w ramach FON zgromadzono około 1 mld ówczesnych złotych, z czego wartość wpłat i darowizn od obywateli wyniosła do maja 1939 roku około 37,7 mln złotych. Polacy, chcąc pomóc ojczyźnie, zapisywali na FON majątki, spadki, a nawet maszyny rolnicze czy zwierzęta gospodarskie.

– W obliczu agresji Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 r. niewykorzystane na dozbrojenie armii dary rzeczowe w złocie i srebrze wywieziono za granicę. W Ambasadzie Polskiej w Bukareszcie podzielono je na części ,,srebrną” i ,,złotą”. W grudniu 1976 r. tzw. ,,srebrny FON” trafił z powrotem do Polski. „Złoty FON” zniknął najprawdopodobniej w czeluściach WSI i służb specjalnych PRL-u” – przekazał szef resortu kultury.

Wicepremier przypomniał, że „srebrny FON” został złożony w Muzeum Narodowym w Poznaniu w 1978 r., jednak dopiero w tym roku – dzięki wspólnym działaniom Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa Obrony Narodowej i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego przy udziale Ministerstwa Finansów oraz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej zbiorom Funduszu Obrony Narodowej – zapewniono zbiorom właściwą opiekę muzealną.

Szef resortu kultury wskazał, że obiekty ze srebrnego FON-u są wyjątkowym w historii Polski dowodem patriotyzmu Polaków.

Jestem przekonany, że ze względu na okoliczności, które towarzyszyły utworzeniu Funduszu Obrony Narodowej, dbałość o obiekty wchodzące w skład srebrnego FON leży w interesie społecznym, podobnie jak mówienie o tym bardzo ważnym w polskiej historii wydarzeniu, jakim było powstanie Fundusz Obrony Narodowej – podkreślił Piotr Gliński.

Srebra FON będą prezentowane na wystawach w 16 instytucjach muzealnych.

Fundusz Obrony Narodowej został utworzony na mocy dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z 9 kwietnia 1936 r. w celu uzyskania dodatkowych środków na dozbrojenie armii w obliczu zagrożenia ze strony nazistowskich Niemiec. Polacy ofiarnie zasilili Fundusz, zarówno w postaci gotówkowej, jak i rzeczowej, m.in. kosztownościami.

W obliczu agresji Niemiec na Polskę niewykorzystane dary rzeczowe w złocie i srebrze wywieziono we wrześniu 1939 r. za granicę. W Ambasadzie Polskiej w Bukareszcie podzielono je na część ,,srebrną” i ,,złotą”. W grudniu 1976 r. tzw. ,,srebrny FON”, na który składają się artystyczne i użytkowe przedmioty ze srebra powstałe w okresie od około 2. połowy XVII wieku do ostatnich miesięcy przed wybuchem II wojny światowej, trafił z powrotem do Polski.

W ciągu następnych dwóch lat zbiór, stanowiący bezcenny dowód patriotyzmu i wielkiej ofiarności Polaków wobec zagrożenia państwa i odzyskanej w 1918 r. niepodległości, prezentowano w Muzeum Wojska Polskiego i Biurze Wystaw Artystycznych w Katowicach. Natomiast w 1978 r. złożono go w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

W 2021 r. z inicjatywy wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego podjęto działania mające na celu zapewnienie pełnej opieki nad tą niezwykle cenną kolekcją przez placówkę muzealną. W efekcie 23 stycznia br., na mocy podpisanego aktu notarialnego, Skarb Państwa reprezentowany przez premiera Mateusza Morawieckiego, wicepremiera Piotra Glińskiego oraz wicepremiera Mariusza Błaszczaka przekazał ponad 18 tys. obiektów pochodzących z przedwojennego Funduszu Obrony Narodowej na własność Muzeum Narodowego w Poznaniu.

O projekcie „Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej”

W ramach projektu „Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej” w 16 muzeach odbędą się prezentacje obiektów z tego zbioru przygotowane przez Muzeum Narodowe w Poznaniu we współpracy z instytucją z regionu.

Celem projektu jest przede wszystkim przypomnienie idei Funduszu Obrony Narodowej i niezwykłej ofiarności polskiego społeczeństwa oraz upowszechnianie wiedzy na temat tego bezcennego daru w postaci wystaw w muzeach i instytucjach polityki pamięci w całym kraju, ale także przywołanie pamięci działań lokalnych społeczności i osób w bliższej i dalszej okolicy miejsca obecnego pokazu.

Częścią projektu jest również wydawnictwo albumowe opatrzone wstępem wicepremiera prof. Piotra Glińskiego. Album opowiada o historii FON, przedstawia charakterystyką zasobu i krótkie opisy najcenniejszych obiektów lub grup obiektów. W części ilustracyjnej czytelnicy znajdą zdjęcia archiwalne z przed 1939 r., zdjęcia z powrotu sreber w 1976 r. oraz przede wszystkim zdjęcia obiektów, w tym tych prezentowanych na poszczególnych pokazach.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego