Obchody 82. rocznicy zbrodni pomorskiej w Toruniu
Co najmniej 30 tysięcy cywilnych mieszkańców Pomorza zginęło 82 lata temu z rąk niemieckich okupantów w masowych rozstrzeliwaniach podczas ludobójczej akcji eksterminacyjnej. W rocznicę tamtych wydarzeń oddany zostanie hołd bestialsko zamordowanym. W sobotę, 2 października, w toruńskim Parku Pamięci z udziałem marszałka województwa kujawsko-pomorskiego, Piotra Całbeckiego, odbędzie się uroczystość odsłonięcia instalacji upamiętniającej bezimienne ofiary zbrodni pomorskiej.
Wojewódzkie obchody zbrodni pomorskiej rozpocznie w piątek, 1 października, prezentacja „Zbrodnia pomorska 1939 – Radzim” dr Izabeli Mazanowskiej, publikacji poświęconej Polakom i Żydom zamordowanym jesienią 1939 w powiecie sępoleńskim.
Głównym punktem obchodów będzie sobotnia uroczystość patriotyczna w toruńskim Parku Pamięci, podczas której zostanie odsłonięta instalacja poświęcona bezimiennym cywilom, którzy zginęli w pierwszych miesiącach drugiej wojny światowej. Początek o godzinie 10.00.
– To miejsce, spoglądające na toruńską starówkę, jest miejscem pamięci o zamordowanych bezbronnych tysiącach mieszkańców dawnego województwa pomorskiego, naszych przodkach. Jesteśmy im winni zbiorową pamięć. Wszystkich bowiem skazano na śmierć na podstawie jednego oskarżenia – za to, że byli Polakami i służyli swojej ojczyźnie – podkreśla marszałek województwa kujawsko-pomorskiego, Piotr Całbecki.
Z szacowanej przez historyków liczby ofiar zbrodni (20-50 tysięcy), do których doszło na terenie przedwojennego województwa pomorskiego, z imienia i nazwiska zidentyfikowano jedynie 10 tysięcy zamordowanych. Część niemieckiej dokumentacji, która zawierała prawdopodobnie listy ofiar, została zniszczona już w 1939 roku. Zacieranie śladów zbrodni pomorskiej odbywało się także w 1944 roku w ramach akcji 1005. Niemcy wydobywali z miejsc kaźni zwłoki, palili je, a popiół ponownie zakopywali bądź topili w jeziorach.
Terminem zbrodnia pomorska określa się ludobójczą akcję „odpolszczania” północno-zachodniej części polskich ziem przyłączonych wkrótce po napaści Niemiec na Polskę do III Rzeszy. Zaplanowane jeszcze przed wybuchem wojny i przeprowadzone według przygotowanych zawczasu list proskrypcyjnych masowe rozstrzeliwania ludności cywilnej, przede wszystkim inteligencji oraz osób zaangażowanych w umacnianie polskości, pochłonęły dziesiątki tysięcy istnień.
Podczas okolicznościowej gali w murach Centrum Kulturalno-Kongresowym Jordanki zabrzmi m.in. skomponowany z okazji odsłonięcia pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej utwór Krzysztofa Pendereckiego „Lacrimosa nr 2”. Wręczone zostaną także medale stulecia powrotu Pomorza i Kujaw do wolnej Polski.
Podczas tegorocznych dożynek w Parku Pamięci stanęła instalacja poświęcona mieszkańcom wsi, chłopom i ziemianom, którzy stracili życie w pierwszych miesiącach II wojny światowej.
Beata Krzemińska, rzecznik prasowy Urzędu Marszałkowskiego
