W Puszczykowie odsłonięto upamiętnienie ofiar komunistycznych zbrodni sądowych

W Puszczykowie miało dziś miejsce uroczyste odsłonięcie pomnika upamiętniającego ofiary komunistycznych zbrodni sądowych z lat 1945-1946: mjr. Bolesława Rubaszewskiego i siedmiu nieznanych członków podziemia niepodległościowego. Odsłonięcia upamiętnienia polskich bohaterów dokonał prezes Instytutu Pamięci Narodowej, dr Karol Nawrocki.

Oddział IPN w Poznaniu oraz Wielkopolski Park Narodowy zorganizowały 27 kwietnia 2023 r. w Puszczykowie (woj. wielkopolskie) uroczystość poświęcenia i odsłonięcia pomnika upamiętniającego ofiary komunistycznych zbrodni sądowych z lat 1945-1946. Monument ma postać dwóch kamiennych steli, na których wyryto tekst upamiętniający mjr. Bolesława Rubaszewskiego „Korczaka” (1903-1945) i siedmiu innych (nieznanych z nazwiska) żołnierzy Wojska Polskiego oraz podziemia antykomunistycznego.

Wydarzenie powiązane jest z obchodami 120. rocznicy urodzin „Korczaka”. Poniżej zamieszczono jego biogram.

Bolesław Rubaszewski (1903-1945) – ur. 31 marca 1903 r. w Łabiszynie (pow. Szubin) jako syn Józefa i Katarzyny z domu Słowińskiej. Szkołę powszechną ukończył w Gnieźnie w 1916 roku. W latach 1917-1918 uczęszczał do szkoły handlowej. Od 28 grudnia 1918 r. do końca marca 1919 r. brał udział w powstaniu wielkopolskim. W 1920 r., po ukończeniu szkoły, podjął pracę zawodową w Poznaniu. W latach 1924-1925 służył w KOP w Borszczowie i Skale. Od 1926 r. wraz z krewnym prowadził biuro pośrednictwa sprzedaży majątków. W latach 1928-1939 pracował w PKP w Poznaniu jako pracownik umysłowy. Brał udział w walkach we wrześniu 1939 r., następnie powrócił do Poznania i cały okres okupacji pracował jako księgowy w Centrali Rolniczej w Poznaniu. W 1945 r. w samym Poznaniu i na terenie Wielkopolski powstał szereg zorganizowanych grup o charakterze zbrojnym, których celem była walka z komunizmem. Cechą wspólną wszystkich organizacji było pochodzenie ich założycieli i członków. Z jednej strony podziemne grupy zbrojne tworzyli ludzie związani z podziemiem niepodległościowym w okresie okupacji hitlerowskiej, a z drugiej strony byli to ludzie młodzi, niezwiązani z żadnymi organizacjami, którzy postanowili wyrazić swój sprzeciw wobec powojennej rzeczywistości. W kwietniu 1945 r. Bolesław Rubaszewski nawiązał kontakt z niejakim „Kaczmarkiem”, który – podając się za emisariusza rządu londyńskiego – namawiał go do podjęcia pracy na rzecz organizacji „Polskie Siły Zbrojne”. Według UB, organizacja dzieliła się na 4 okręgi z czego na terenie województwa poznańskiego utworzono okręg „Grupa Operacyjna Zachód” z siedzibą sztabu w Poznaniu. W ciągu kilku miesięcy na terenie Poznania członkowie kierowanej przez Bolesława Rubaszewskiego organizacji wytworzyli kilka tysięcy ulotek oraz przygotowali szereg upomnień dla członków PPR. Oprócz struktur poznańskich utworzono zręby organizacji w powiatach kępińskim i obornickim. Funkcjonariusze pionu kontrwywiadu WUBP w Poznaniu bardzo szybko wpadli na trop „Polskich Sił Zbrojnych” w Poznaniu i zorganizowali „kocioł” w mieszkaniu jednego z członków organizacji. Zatrzymano jednego współpracownika Bolesława Rubaszewskiego, który był jednocześnie pracownikiem warsztatów WUBP w Poznaniu. Mimo iż posiadał kontakt ze strukturami organizacji w Kępnie, nie przekazał bezpiece żadnych informacji. Z tego powodu wielu działaczy PSZ uniknęło aresztowania w 1945 roku. Dalej śledztwo potoczyło się błyskawicznie. Na niejawnej rozprawie przed Wojskowym Sądem Okręgowym w Poznaniu w dniu 12 września 1945 r., bez oskarżyciela i obrońców, skazano siedmiu członków organizacji na kary więzienia, zaś Bolesław Rubaszewski otrzymał karę 10 lat. W jego sprawie sąd zebrał się ponownie w dniu 27 października, również bez oskarżyciela i obrońcy, uznając, że „jednostki takie, jako wybitnie apaństwowe i dezorganizujące życie społeczne, należy bezwzględnie wyeliminować spośród obywateli państwa polskiego”. Orzeczono karę śmierci i przepadek całego mienia. Wyrok wykonano 7 grudnia 1945 roku.

Niecały miesiąc po egzekucji mjr. Bolesława Rubaszewskiego, 3 stycznia 1946 r., w tym samym miejscu (w lesie niedaleko szosy Puszczykowo-Mosina, obecnie leżącym na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego) zamordowano i tymczasowo pogrzebano siedmiu nieznanych z imienia i nazwiska członków podziemia niepodległościowego. Historycy podejrzewają, że ofiarami tej drugiej egzekucji mogli być: Kazimierz Nowak (1923-1946), Stanisław Strykowski (1924-1946), Tadeusz Paluch (1923-1946), Jan Królik (1925-1946), Tadeusz Miłowski (1925-1946), Czesław Kitka (1922-1946) oraz Franciszek Klebaniuk (1922-1946). Protokół wykonania egzekucji mężczyzn podpisali: prokurator wojskowy ppłk Wilhelm Świątkowski, lekarz mjr Frolow (lub Frołow) oraz dowódca plutonu egzekucyjnego, ppor. Jaworski. Jak jednak zaznacza IPN, „pomimo pogłębionej kwerendy źródłowej, nie udało się ostatecznie potwierdzić faktu tymczasowego pochówku wymienionych osób w drugiej mogile”.

Ciała żołnierzy spoczywały w prowizorycznym zbiorowym grobie do 15 stycznia 1946 r., kiedy to komunistyczny sąd zdecydował o ich przewiezieniu do Zakładu Medycyny Sądowej w Poznaniu.

Spośród ośmiu zamordowanych w lesie pod Puszczykowem zidentyfikować udało się jedynie mjr. Bolesława Rubaszewskiego, gdyż w jego ubraniu znaleziono podpisany przez niego list z prośbą o ułaskawienie adresowany do ówczesnego szefa MON, marszałka Michała Roli-Żymierskiego.

IPN/radiomaryja.pl