Jądro Ziemi jednak się nie zatrzymało

Niedawno media obiegła wiadomość, że wewnętrzne jądro Ziemi miało się zatrzymać. Takie wnioski można było wysnuć z publikacji na łamach magazynu „Nature Geoscience”. „To nieporozumienie” – podkreślają jednak eksperci, m.in. z belgijskiego Obserwatorium Królewskiego.

Wspominany periodyk opublikował niedawno informację na temat badań jądra Ziemi prowadzonych przez zespół z Uniwersytetu Pekińskiego. Naukowcy analizowali rozchodzenie się fal sejsmicznych w różnych częściach globu od wczesnych lat 90., co doprowadziło do wykrycia w zachowaniu fal cyklicznych zmian.

„Ten spójny dla całego globu wzorzec sugeruje, że rotacja wewnętrznego jądra Ziemi uległa wstrzymaniu” – można było przeczytać na łamach „Nature Geoscience”.

Eksperci z innych ośrodków twierdzą tymczasem, że zaszło nieporozumienie. Do badania i jego medialnych opisów odnieśli się np. specjaliści z belgijskiego Obserwatorium Królewskiego.

„Media zostały wprowadzone w błąd przez doniesienie prasowe opublikowane przez pismo naukowe, co doprowadziło do przekonania, że wewnętrzne jądro Ziemi przestało się obracać lub nawet rozpoczęło rotację w stronę przeciwną do kierunku obrotu Ziemi, co w żadnym razie nie miało miejsca” – piszą belgijscy eksperci.

Jak przypominają, wnętrze Ziemi podzielone jest na koncentrycznie ułożone warstwy.

Kilkadziesiąt kilometrów pod powierzchnią rozpoczyna się skalisty płaszcz, który sięga do ok. 3 tys. km głębokości. Głębiej rozpoczyna się ziemskie jądro złożone głównie z żelaza. Dzieli się ono na zewnętrzną, ciekłą część (sięgającą do ok. 5 tys. km), a także wewnętrzną – stałą o średnicy ok. 1200 km.

Artykuł w „Nature Geoscience” dotyczył właśnie jądra wewnętrznego.

Belgijski zespół wyjaśnia, że różne czynniki – atmosfera, hydrosfera, zachowanie ciekłej warstwy ziemskiego jądra – powodują nieznaczne wahania prędkości obrotu naszej planety. Tymczasem różne jej warstwy oddziałują ze sobą grawitacyjnie, przez siły tarcia i elektromagnetyczne. W ten sposób może dochodzić do pewnych, ale niewielkich zmian w obrocie także wewnętrznego jądra.

Jak tłumaczą naukowcy z Belgii, chiński zespół na podstawie obserwacji sejsmicznych fal wykrył nieduże różnice w okresie obrotu wewnętrznego jądra oraz płaszcza, które wydają się zmieniać okresowo co ok. 70 lat.

Chińska grupa wskazała też korelacje między tymi zmianami a wahaniami w prędkości obrotu planety. Badanie jednak – jak podkreślają naukowcy komentujący teraz wyniki – nie wskazuje, że wewnętrzne jądro się zatrzymało ani tym bardziej, że zaczęło obracać się w przeciwną stronę. Zaznaczają, że takie spontaniczne odwrócenie kierunku nie jest nawet możliwe ze względu na prawa fizyki, a konkretnie zasadę zachowania momentu pędu.

Co więcej, gdyby coś takiego zaszło, miałoby to silne skutki dla pola magnetycznego generowanego w płynnym jądrze zewnętrznym.

Na błąd zwróciła uwagę także prof. dr hab. Jolanta Nastula, zastępca dyrektora ds. naukowych Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie.

Precyzyjne badania ruchu obrotowego Ziemi są od lat prowadzone w Zakładzie Geodezji Planetarnej Centrum Badań Kosmicznych PAN z pomocą różnych metod, w tym satelitarnych.

PAP