W Gibach uczczono 76. rocznicę obławy augustowskiej – największej po II wojnie światowej niewyjaśnionej zbrodni dokonanej na Polakach

Modlitwami, złożeniem kwiatów przy wzgórzu Krzyży uczczono dziś w Gibach 76. rocznicę obławy augustowskiej, wymierzonej przez NKWD w działaczy podziemia niepodległościowego. Uroczystości zorganizowała gmina Giby wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej i z lokalną parafią.

76 lat temu, w lipcu 1945, sowieci z lojalną im polską służbą bezpieczeństwa zamordowali ok. 600 osób z Suwalszczyzny. Niezłomnych. Do dziś nie wiemy, gdzie ich zakopano. Tu to wciąż trauma. Obławę Augustowską nazywa się małym Katyniem. Na zdj. Wzgórze Krzyży w Gibach, dla Nich. pic.twitter.com/WzQFZNgugm

— Bogna Janke (@BognaJanke) July 18, 2021

Obława augustowska to – jak podkreślają historycy – największa po II wojnie światowej niewyjaśniona zbrodnia dokonana na Polakach. Oddziały NKWD i Smierszu 12 lipca 1945 r. rozpoczęły na Suwalszczyźnie operację, w której zginęło co najmniej 592 działaczy podziemia niepodległościowego. Do dziś nie wiadomo, co się z nimi stało, gdzie są ich groby. Wzgórze Krzyży w Gibach jest traktowane jako symboliczny grób ofiar obławy.

Niedzielna uroczystość zakończyła trzydniowe obchody zorganizowane przez gminę i Instytut Pamięci Narodowej. Była między innymi wieczornica i sobotni rajd rowerowy śladami obławy.

Wójt Gib Robert Bagiński powiedział, że w dzisiejszych uroczystościach wzięli udział mieszkańcy gminy, regionu i goście z kraju. Byli radni sejmiku woj. podlaskiego, samorządowcy z okolicznych gmin, strażacy i przedstawiciele szkół.

List na uroczystości nadesłał prezes Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Jan Józef Kasprzyk.

W udostępnionej przez gminę treści listu prezes Jan Józef Kasprzyk napisał, że celem obławy była „likwidacja niepodległościowego podziemia na terenie północno-wschodniej Polski”.

„Do dziś los blisko sześciuset aresztowanych wówczas osób pozostaje nieznany. Wróg bowiem, często zacierał ślady swych zbrodni, za nic mając uczucia tych, którzy daremnie oczekiwali na powrót uwięzionych”– wskazał.

Dodał, że dla wielu uczestników uroczystości, rodzin ofiar, obchody mają wyjątkowo przejmujący wymiar.

„Pamięć o ofiarach poniesionych w walce o niepodległość ojczyzny jest naszym moralnym obowiązkiem” – dodał.

Dzień Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej jest decyzją Sejmu RP obchodzony 12 lipca.

Przed tygodniem w Gibach rocznicowe obchody zorganizował Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej wspólnie ze specjalnym komitetem, któremu przewodniczył poseł PiS Jarosław Zieliński. Poseł zapowiedział, że uroczystości będą w Gibach organizowane w niedzielę zawsze najbliżej daty 12 lipca.

Przez ostatnie 30 lat uroczystości w Gibach organizowano zawsze w trzecią niedzielę lipca. Wójt Gib powiedział, że gmina będzie kontynuować tę tradycję.

Białostocki oddział IPN od lat prowadzi śledztwo w sprawie obławy. Dotyczy ono zbrodni komunistycznej przeciwko ludzkości. Przyjęto w nim, że w lipcu 1945 r., w nieustalonym dotychczas miejscu, zginęło około 600 osób zatrzymanych w powiatach augustowskim, suwalskim i sokólskim. Zatrzymali ich żołnierze sowieckiego Kontrwywiadu Wojskowego Smiersz III Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej przy współudziale funkcjonariuszy polskich organów Bezpieczeństwa Publicznego, MO i żołnierzy I Armii Wojska Polskiego.

Nie wiadomo, gdzie są groby ofiar. W ramach śledztwa IPN biegli z zakresu kartografii, którzy analizowali powojenne zdjęcia lotnicze, wskazali ponad 60 miejsc na Białorusi – większość w okolicach miejscowości Kalety, które mogą być jamami grobowymi. Białoruś odmówiła pomocy prawnej w tej sprawie. Prace sondażowe we wskazanych miejscach po polskiej stronie granicy nie przyniosły jednoznacznego rezultatu. Znaleziono pojedyncze szczątki ludzkie, ale nie wiadomo, czy mają one związek z obławą.

Ofiar obławy może być znacznie więcej, na co mogą wskazywać np. dokumenty odkryte kilka lat temu na internetowym portalu z materiałami z archiwów ministerstwa obrony Rosji.

Od kilkudziesięciu lat o wyjaśnienie zbrodni zabiegają również Obywatelski Komitet Poszukiwań Ofiar Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w lipcu 1945 r. i Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, a także wielu historyków.

Obchody rocznicy obławy zaplanowano dziś też w Sokółce.

PAP