Rzecznik ZUS radziZUS na trudne czasy

Twoja firma przechodzi przejściowe problemy finansowe? Masz trudności z bieżącym regulowaniem należności? Możesz starać się w ZUS o ulgę w spłacie należności z tytułu składek lub o ich umorzenie.

Raty, odroczenia, umorzenia – to formy wsparcia, które Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych przypisała Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Najczęściej stosowaną ulgą jest zawarcie z płatnikiem umowy o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek.
Zakład rozkłada na raty należności zaległe, jednak – co warte podkreślenia – nie wszystkie. Układem ratalnym mogą zostać objęte jedynie należności w części finansowanej przez płatników składek (czytaj: przedsiębiorców). W odniesieniu do składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez ubezpieczonych (czytaj: pracowników) oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne ulga nie może być stosowana. Całość zadłużenia można rozłożyć na raty jedynie w przypadku małych przedsiębiorców, prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, wówczas bowiem ubezpieczony jest jednocześnie płatnikiem składek. Przy okazji składania wniosku o układ ratalny wraz z dokumentacją finansową firmy płatnik składek powinien wskazać oczekiwaną i możliwą do zapłaty wysokość jednej raty, terminy płatności i ilość rat. Do każdej z nich ZUS zobowiązany jest naliczyć opłatę prolongacyjną, która wynosi 50 proc. stawki odsetek za zwłokę.
W odróżnieniu od układu ratalnego, z wnioskiem o odroczenie terminu płatności składek przedsiębiorca musi wystąpić najpóźniej przed upływem ostatniego dnia terminu płatności danej składki. Jednak – co istotne – odroczenie może dotyczyć więcej niż jednej składki. Tak jak w przypadku rat, odroczenie nie obejmuje składek płaconych przez ubezpieczonych oraz składki zdrowotnej. Możliwość odroczenia terminu płatności całości należnych składek istnieje jedynie w odniesieniu do jednoosobowej działalności gospodarczej. W przypadku odroczenia ZUS również nalicza opłatę prolongacyjną.
Umorzenie należnych składek na ubezpieczenia społeczne (wyłączając składki płacone przez ubezpieczonych) to najbardziej obwarowana prawnie forma pomocy udzielana przez ZUS. Można tu wyodrębnić dwie kategorie, tj. umorzenia dotyczące płatników, którzy zatrudniają pracowników, oraz te dotyczące płatników, którzy pracowników nie zatrudniają. W pierwszej sytuacji umarzane mogą być jedynie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne finansowane przez płatnika, w drugiej – dopuszczalne jest umorzenie całości zobowiązań wobec ZUS. Gdy przedsiębiorca zatrudnia pracowników, umorzenie jest możliwe tylko w przypadku całkowitej nieściągalności składek. Natomiast w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej jest możliwość umorzenia należności wobec ZUS nawet pomimo braku ich całkowitej nieściągalności. Szczegóły postępowania w tej sytuacji określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 31 lipca 2003 r., które co do zasady przewiduje umorzenie należnych składek, gdyby w efekcie ich spłaty sytuacja płatnika i jego rodziny dramatycznie się pogorszyła. Dowiedzenie trudnej sytuacji materialnej i rodzinnej uniemożliwiającej uregulowanie zadłużenia leży po stronie zobowiązanego.