Ks. bp Libera o Płocku w 780. rocznicę jego lokacji – „miasto z duszą”
„Miasto z duszą” – tak o Płocku mówił ksiądz biskup Piotr Libera podczas uroczystej Mszy świętej z okazji 780. rocznicy uzyskania praw miejskich. Płock to jedno z najstarszych miast w Polsce i jedno z niewielu, które posiada oryginalny dokument lokacyjny.
W ramach jubileuszowych obchodów, pochodzący z 1237 r. dyplom lokacji Płocka na prawie polskim wystawiono w tamtejszym Muzeum Diecezjalnym, gdzie odbyła się sesja naukowa poświęcona początkom dziejów tego miasta.
„To mądry i głęboki akt, a do tego w swoim rodzaju bodaj najstarszy w Polsce. Jego mocą Płock otrzymał przywilej lokacyjny okrągłe 780 lat temu, 20 lat wcześniej niż Kraków. Akt, który świadczy o tym, że nasze miasto ufundowane +in nomine Domini – w imię Pańskie+, pragnęło od początku być miastem z Ducha i miastem z duszą” – podkreślił w homilii ksiądz biskup płocki Piotr Libera.
I dodał m.in.: „Miasto z duszą. Jak nie myśleć, wypowiadając te słowa, o tej katedrze, której potężne ciosy pamiętają jeszcze pierwszych Piastów. Jak nie myśleć o Kaplicy Królewskiej z największą w naszej ojczyźnie nekropolią piastowską. O miejscu wiecznego spoczynku władców, co z wiarą w sercu i mieczem w dłoni bronili północno-wschodnich rubieży Polski, powiększali jej dziedzictwo i na nim gospodarowali”.
Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Płocku, gdzie odprawiono uroczystą Mszę świętą z okazji jubileuszu miasta, to jedna z pięciu najstarszych bazylik w Polsce, jednocześnie największa nekropolia Piastów, gdzie spoczywają m.in. średniowieczni władcy: Władysław I Herman (1043-1102) i jego syn Bolesław III Krzywousty (1086-1138).
„Mało które miasto ma oryginał dokumentu lokacyjny, do tego tak wczesny, a co jeszcze ważne, dotyczący lokacji na prawie polskim, co dla historyków europejskich jest samo w sobie interesujące” – zaznaczył podczas sesji naukowej poświęconej początkom Płocka, jako miasta, historyk, dr hab. Leszek Zygner, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Ciechanowie.
Jak podkreślił, „lokacja Płocka wpisuje się bardzo mocno w europejskie procesy miastotwórcze” epoki średniowiecza, zwłaszcza przełomu XII i XIII wieku. Zwrócił jednocześnie uwagę, iż dokument lokacyjny Płocka zezwalał na osiedlanie się Niemcom, a jednym z wymienionych w nim punktów, które wyznaczały ówczesne granice nowego miasta była studnia żydowska.
Udokumentowane początki grodu w Płocku sięgają X wieku. W 1075 r. utworzono tam stolicę biskupstwa, które jest jednym z najstarszych w Polsce. Miasto to było też jednym z pierwszych, które otrzymało przywilej nadający prawa miejskie. Akt lokacyjny został nadany z inicjatywy księcia Konrada I Mazowieckiego (1187-1247), a zachował się w dokumencie biskupa płockiego Piotra, który sprawował ten urząd w latach 1232-39.
Dokument lokacyjny Płocka, spisany po łacinie na pergaminie i liczący 30 wierszy, który przechowywany jest w płockim Archiwum Diecezjalnym, rozpoczyna się od słów: „W imię Pana. Amen. Wszystko, co dzieje się w czasie, razem z czasem ginie, jeżeli nie zostanie przez dowód piśmienny uwiecznione /…/”. Dyplom poświadczający lokację miasta kończy się zapisem daty: 1237 r.
Jest to przypuszczalnie jedyny z zachowanych w Polsce dokumentów lokacyjnych miasta na prawie polskim z pierwszej połowy XIII wieku.
PAP/RIRM