Płock: badania średniowiecznego cmentarza – odkryto kolejne groby i artefakty

Pięć kolejnych grobów i artefakty odkryli archeolodzy z Muzeum Mazowieckiego w Płocku podczas wykopalisk na średniowiecznym cmentarzu, który odkryto przypadkowo w 2016 r. Pochówki znaleziono wtedy podczas badań prowadzonych na parkingu dawnej komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej.

Obecnie prowadzone prace archeologiczne rozpoczęły się pod koniec lipca i planowane są do 20 września. Badania mają przybliżyć historię cmentarza, w tym szczegółowo określić jego zasięg i liczbę pochówków oraz doprecyzować datowanie obiektu – wcześniej ustalono wstępnie, że cmentarzysko pochodzi z XII do XIII wieku.

„Odsłoniliśmy pięć kolejnych grobów, w tym trzy już w całości. Pochówki te nawiązują przestrzennie do odkrytych poprzednio. Wtedy udało się odsłonić jedenaście grobów. Mamy więc obecnie już szesnaście znalezionych pochówków. Uważamy, że muszą być następne, które uda się nam odnaleźć” – powiedział PAP kierujący badaniami archeologicznymi dr Tomasz Kordala, zastępca dyrektora płockiego Muzeum Mazowieckiego.

Jak zaznaczył, podczas obecnych prac natrafiono także, ale już poza grobami, na wczesnośredniowieczne artefakty, z których najciekawsze to ołowiane plomby towarów.

„Znaleźliśmy dotąd kilkanaście takich plomb, co potwierdzałoby wcześniejszą obserwację, że w średniowieczu dokonywano w tym miejscu także transakcji handlowych” – podkreślił. Wśród artefaktów, w trakcie obecnych wykopalisk, odkryto również paciorek z zielonego szkła oraz srebrną obrączkę – zabytki te, jak ocenił dr Kordala, pochodzą prawdopodobnie ze zniszczonych dawniej grobów.

„Jak na razie, wszystko wskazuje na to, że zarówno cmentarz, jak i targowisko, funkcjonowały w tym samym czasie, czyli, że w pobliżu miejsca pochówków znajdowało się miejsce targowe” – powiedział dr Kordala. Przyznał, że dokonane odkrycia mogą potwierdzać formułowaną już w 2016 r. hipotezę, że w pobliżu znajdował się również kościół, niewspominany w znanych dotąd źródłach historycznych, być może istniejący przez krótki czas.

„Z reguły bywało tak, że w średniowieczu cmentarz lokalizowany był w sąsiedztwie kościoła, a w pobliżu kościoła organizowane były z kolei targi” – wyjaśnił dr Kordala.

„W pracach dotąd zrealizowanych, na ślad kościoła nie natrafiliśmy. Gdyby tak się stało, byłaby to z pewnością duża sensacja” – podkreślił.

W latach 2015-18 na terenie dawnej komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Płocku, gdzie od połowy lat 40. do lat 50. XX wieku znajdował się areszt śledczy UB, badania archeologiczne prowadzili pracownicy IPN. Podczas tych prac odkryto szczątki kilku osób oraz artefakty pochodzące z połowy XX wieku, wskazujące na to, że może chodzić o ofiary komunistycznych zbrodni. Wśród znalezionych wówczas przedmiotów były m.in. przybory osobiste, a także metalowy wojskowy guzik z wizerunkiem orła w koronie. W pobliżu natrafiono również na pociski i łuski z broni automatycznej.

Gdy w 2016 r. pracownicy IPN objęli badaniami archeologicznymi dawny parking Milicji Obywatelskiej, w miejscu rozebranych w tym celu garaży, nieoczekiwanie natrafiono tam na pochówki wczesnośredniowieczne, jak się okazało, z nieznanego wcześniej cmentarzyska, które istniejąc prawdopodobnie już w XII, najpóźniej w XIII wieku, znajdowało się wówczas poza wałem grodu, a potem również poza granicami miasta, lokowanego w 1237 r. Odkryto wówczas w sumie jedenaście pochówków oraz artefakty, jak np. wagi szalkowe i ołowiane plomby towarów.

Płock to najstarsze miasto Mazowsza. W 1075 r. utworzono tam stolicę biskupstwa. W czasach Władysława I Hermana (ok. 1043-1102) i jego syna Bolesława III Krzywoustego (1086-1138) był stolicą Polski i ulubioną rezydencją tych władców – obaj pochowani są w krypcie tamtejszej katedry Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, wzniesionej w latach 1130-44 przez biskupa Aleksandra z Malonne. W 1180 r., przy kolegiacie św. Michała Archanioła, utworzono tam szkołę, która istnieje w tym samym miejscu do dziś – obecne Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego jest najstarszą szkołą w Polsce i jedną z najstarszych w Europie.

Historię Płocka prezentuje otwarta w 2010 r. w tamtejszym Muzeum Mazowieckim stała ekspozycja „X wieków Płocka”, gdzie oprócz zabytków, w tym z okresu wczesnego średniowiecza, można zobaczyć m.in. makietę, największy tego typu obiekt w Polsce, o powierzchni ok. 40 m kw. przedstawiający zabudowę miasta z ok. 1800 r.

PAP/RIRM