Z okazji 95. rocznicy przyłączenia Górnego Śląska IPN rozdaje replikę znaczka z 1922 r.

Z okazji 95. rocznicy przyłączenia Górnego Śląska do Polski katowicki IPN będzie do 20 czerwca rozdawał odznaki przedstawiające śląskiego orła z koroną na piersi – replikę okolicznościowego znaczka wybitego w 1922 r. Przygotowano kilka tys. egzemplarzy tej odznaki.

Część Górnego Śląska, która wróciła do Polski w wyniku plebiscytu i III powstania śląskiego z 1921 r., faktycznie została przejęta przez Rzeczpospolitą dopiero rok później, w czerwcu 1922 r. 20 czerwca w Katowicach odbyła się główna uroczystość objęcia Górnego Śląska przez administrację polską. Wydarzenie to wieńczyło kilkuletni okres zmagań dyplomatycznych i militarnych o sporny region, w których stronami była odrodzona Polska i pokonane w I wojnie światowej Niemcy.

Jak podkreślają przedstawiciele IPN w 1922 r. ziściło się wtedy marzenie wielu Ślązaków, którzy wcześniej zaangażowali się w trzy powstania i akcję plebiscytową.

„Sukces, jakim niewątpliwie była inkorporacja regionu, wywołał entuzjazm społeczeństwa polskiego” – wskazuje Zbigniew Gołasz z IPN w Katowicach.

Na okoliczność przyłączenia Górnego Śląska do Polski, najprawdopodobniej z inicjatywy Centralnego Komitetu Uroczystości Dnia Objęcia Górnego Śląska, wybito w Krakowie oznakę okolicznościową, którą zaprojektował znany rzeźbiarz Konstanty Laszczka.

„Znaczek o średnicy 26 mm wykonany był z blachy mosiężnej, czasem srebrzonej. W oryginale bity z kontrą, mocowany na szpilkę. Przedstawiał śląskiego orła z koroną na piersi w perełkowym otoku i był noszony w tych dniach na Górnym Śląsku i w Polsce, jako oznaka radości z przyłączenia regionu do Rzeczypospolitej” – opisuje Gołasz.

Teraz, z okazji 95. rocznicy tamtych wydarzeń, katowicki oddział IPN zdecydował się wydać replikę tej odznaki. Oryginał do wykonania matrycy udostępnił Grzegorz Grześkowiak. Znaczek można odbierać do 20 czerwca w Przystanku Historia – Centrum Edukacyjnym IPN w Katowicach im. Henryka Sławika oraz w oddziale IPN. Znaczki wydawane są bezpłatnie, do wyczerpania zapasów.

Wydana z okazji rocznicy odznaka zostanie oficjalnie zaprezentowana w najbliższy poniedziałek w Przystanku Historia – podczas spotkania pt. „Raduj się Polsko!”, w którym wezmą udział licealiści z Bierunia, Radzionkowa i Chorzowa.

W latach 1919-21 ważyła się sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. wzmogło działający na Śląsku polski ruch narodowy zwalczany przez niemiecką administrację. Konsekwencją walk o polskie wpływy narodowe były m.in. trzy powstania śląskie – z lat 1919, 1920 i 1921.

Zorganizowany w celu wyznaczenia nowych granic plebiscyt na Śląsku odbył się 20 marca 1921 r. W głosowaniu mogły wziąć udział także osoby, które wcześniej wyemigrowały z tych terenów. W związku ze ściągnięciem z Niemiec blisko 200 tys. emigrantów, głosujący za przynależnością do Polski znaleźli się w mniejszości – stanowili 40,3 proc. Komisja Plebiscytowa przyznała prawie cały obszar Niemcom.

Jednak po ostatnim powstaniu śląskim zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale. Z obszaru plebiscytowego przyłączono 29 proc. ziem i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna.

15 czerwca 1922 r. Komisja Międzysojusznicza zawiadomiła rządy Polski i Niemiec, że w ciągu miesiąca powinny objąć przyznane terytoria. Przejmowanie dokonywało się w kilku etapach. W Katowicach 17 czerwca 1922 r. rozwiązano najpierw miejscową policję, której miejsce zajęli polscy funkcjonariusze. 19 czerwca na katowickim rynku odbyła się parada wchodzących w skład wojsk alianckich oddziałów francuskich i ich wymarsz z Katowic. Dzień wcześniej podpisano akt polsko-francuskiego przejęcia powiatu katowickiego, a straż na posterunkach granicznych przejęli śląscy powstańcy.

Uroczystość powitania Wojska Polskiego odbyła się 20 czerwca. Oddziały polskiej kawalerii pod wodzą gen. Stanisława Szeptyckiego przedefilowały na katowicki rynek, gdzie odprawiono uroczystą mszę. 16 lipca 1922 r. odbyła się w Katowicach uroczystość zjednoczenia Górnego Śląska z Polską. Podpisano wówczas Akt Objęcia Górnego Śląska.

Późniejsza, sierpniowa wizyta na Górnym Śląsku naczelnika państwa – marszałka Józefa Piłsudskiego – rozpoczęła kolejny okres państwowości polskiej na części Górnego Śląska. We wrześniu odbyły się wybory do Sejmu Śląskiego, którego funkcjonowanie w ramach autonomii gwarantowała ustawa konstytucyjna. Autonomiczne województwo śląskie z Sejmem Śląskim i Skarbem Śląskim stanowiło nieodłączną część Rzeczypospolitej Polskiej, mimo że w okresie przejściowym – do 1937 r., obowiązywały tam prawa gwarantowane ludności polskiej i niemieckiej na całym Górnym Śląsku przez polsko-niemiecką konwencję genewską z 15 maja 1922 r.

PAP/RIRM

drukuj
Tagi:

Drogi Czytelniku naszego portalu,
każdego dnia – specjalnie dla Ciebie – publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła i naszej Ojczyzny. Odważnie stajemy w obronie naszej wiary i nauki Kościoła. Jednak bez Twojej pomocy kontynuacja naszej misji będzie coraz trudniejsza. Dlatego prosimy Cię o pomoc.
Od pewnego czasu istnieje możliwość przekazywania online darów serca na Radio Maryja i Tv Trwam – za pomocą kart kredytowych, debetowych i innych elektronicznych form płatniczych. Prosimy o Twoje wsparcie
Redakcja portalu radiomaryja.pl