Min. Środowiska proponuje nowe rozwiązania ws. odpadów

Większa liczba inspektorów ochrony środowiska z większymi uprawnieniami i nowymi środkami technicznymi kontroli postępowania z odpadami, zaostrzone procedury administracyjne, wyższe kary za łamanie prawa – to propozycje Ministerstwa Środowiska dotyczące odpadów.

Ministerstwo Środowiska przekazało do konsultacji projekty nowelizacji ustaw o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz o odpadach. Zmiany, jak podkreśla się w uzasadnieniu, mają ułatwić i poprawić skuteczność walki z szarą strefą w obszarze gospodarowania odpadami. Udział szarej strefy określa się w uzasadnieniu jako „postępujący” i „w ostatnich latach szybko rosnący”. Uzasadnienie przytacza szacunki ekspertów branżowych, że udział szarej strefy w gospodarce odpadami sięga już 30-50 proc. ujawnionych obrotów. Natomiast straty, według szacunków KIG, są rzędu 2,5 mld zł rocznie.

Propozycje Ministerstwa Środowiska to pokłosie licznych pożarów składowisk odpadów, do których dochodziło w ostatnich tygodniach w różnych częściach kraju. Płonęło m.in. wysypisko w Zgierzu, składowisko opon w Trzebini, czy wysypisko w miejscowości Wszedzień k. Mogilna (Kujawsko-Pomorskie). Zdaniem służb wiele wskazywało na to, że niektóre pożary wysypisk nie były przypadkowe, chodziło o nielegalne pozbycie się odpadów.

Pod koniec maja minister środowiska Henryk Kowalczyk przyznał, że w Polsce mamy do czynienia z bardzo groźnym zjawiskiem – z wieloma firmami, które wręcz intencjonalnie biorą zezwolenia na zagospodarowanie odpadów, a po roku składowania tych odpadów porzucają je.

„I wtedy samorządy mają problem, a jeśli nawet nie samorządy, to się zdarzają właśnie takie sytuacje, jak obecnie, czyli pożary” – zwracał uwagę. Nie możemy pozwolić sobie na to, żebyśmy stali się nielegalnym śmietniskiem Europy – komentował Henryk Kowalczyk i zapowiedział, że nieuczciwe firmy gospodarujące śmieciami mogą spodziewać się wyższych kar, a inspekcja środowiska częściej będzie je kontrolować.

Jak stwierdza uzasadnienie, nielegalne działania w zakresie gospodarki odpadami najczęściej są dokonywane poza godzinami pracy IOŚ, tj. w godzinach nocnych czy w dni wolne od pracy, a możliwe obecnie do zastosowania przez IOŚ podczas kontroli, uprawnienia oraz instrumenty techniczne i prawne są niewystarczające na potrzeby wykrycia sprawców. Dlatego projekt ustawy o IOŚ przewiduje cały szereg działań.

Kontrole będą mogły być przeprowadzane o dowolnej porze dnia i nocy. Inspektorzy będą mogli prowadzić kontrole interwencyjne – bez wcześniejszego zawiadomienia. Obowiązek powiadamiania z 7-dniowym wyprzedzeniem ma pozostać dla kontroli planowanych. Projekt zapewnia inspektorowi IOŚ możliwość pomocy innych organów kontroli lub policji. IOŚ będzie mógł także prowadzić obserwację i rejestrację zdarzeń, również przy wykorzystaniu dronów.

Zgodnie z propozycjami, inspektorów ma być więcej, projekt przewiduje zatrudnienie w IOŚ 600 nowych pracowników. W ocenie skutków regulacji szacuje się, że pozwoli to w skali kraju znacząco zwiększyć liczbę kontroli. Ma też pozwolić na prowadzenie kontroli ponadwojewódzkich, obejmujących swoim zasięgiem teren całego kraju, co często – jak się podkreśla w OSR – jest niezbędne do przeciwdziałania szarej strefie w gospodarce odpadami, czy zapobieganiu przestępstwom w międzynarodowym przemieszczaniu odpadów.

Łączny roczny koszt nowych rozwiązań w ustawie o IOŚ oszacowano na 113 mln zł, w tym na podwyższenie wynagrodzenia dla pracowników IOŚ 70 mln zł, a wynagrodzenia dla dodatkowych 600 pracowników IOŚ – 43 mln zł. Budżet państwa ma to kosztować dodatkowe 100 mln zł rocznie, przekazywane do NFOŚ.

Z kolei projekt nowelizacji ustawy o odpadach wprowadza szereg nowych wymagań dla prowadzących działalność z nimi związaną. To m.in. obowiązek zabezpieczenia roszczeń, posiadania na własność terenu, na którym będą składowane albo przetwarzane odpady – co ma zapobiec ich porzucaniu i „znikaniu” firm, skrócenie okresu magazynowania do roku z trzech lat, obowiązek dopuszczenia obiektu do użytkowania przez straż pożarną. Będzie też możliwość wydania odmownej decyzji na gospodarowanie odpadami, w przypadku stwierdzenia naruszeń prawa oraz tzw. wilczy bilet – wcześniejsze skazanie za przestępstwo przeciw środowisku lub cofnięcie decyzji ws. gospodarowania odpadami będą negatywną przesłanką do wydania innej decyzji w tym zakresie.

Za niezgodne z zezwoleniem postępowanie z odpadami grozić będzie kara administracyjna w wysokości od 1 tys. do 1 mln zł. Natomiast minimalna kara za brak zezwolenia na gospodarowanie odpadami wyniesie 10 tys. zł, przy maksymalnej wysokości 1 mln zł. Kara administracyjna obliczana ma być na podstawie objętości odpadów i odpowiedniej stawki, zależącej od klasyfikacji odpadów. Karane będzie też niedostarczenie odpadów na miejsce przeznaczenia lub do ich posiadacza – od 1 tys. do 100 tys. zł. Maksymalna kara za stwarzające zagrożenie postępowanie odpadami ma wzrosnąć do 5 lat więzienia, również do 5 lat więzienia ma grozić za niezgodne z przepisami postępowanie z odpadami.

PAP/RIRM