Andrzej Pityński i Komitet Pamięci Gusen wśród laureatów nagrody „Kustosz Pamięci Narodowej”

Kazimierz Cholewa, Wasyl Haniewicz, Andrzej Pityński, Wojciech Ziembiński, a także austriacki Komitet Pamięci Gusen to tegoroczni laureaci nagrody „Kustosz Pamięci Narodowej”, przyznawanej przez IPN za upamiętnianie historii narodu polskiego z lat 1939–89.

https://twitter.com/ipngovpl/status/1331567216953856000

 

Nagroda „Kustosz Pamięci Narodowej” – jak podkreślił prezes IPN Jarosław Szarek, który w środę zaprezentował tegorocznych laureatów – to najbardziej prestiżowe wyróżnienie Instytutu, którym honorowane są osoby i instytucje zasłużone w upamiętnianiu polskiej historii. Dodał też, że w tym roku do nagrody zgłoszono ponad 120 kandydatów, a wybór laureatów był dla kapituły konkursu „niezwykle trudnym zadaniem”.

Prezes IPN zaznaczył też, że słowa nagrodzonego w tym roku post mortem Wojciecha Ziembińskiego można odnieść do wszystkich laureatów „Kustosza Pamięci Narodowej”.

„Żeby zachować niepodległość, to przede wszystkim potrzebna jest wierność prawdzie. I niepodległość i prawdę mogą zachować i o nie walczyć tylko ludzie wolni. Takimi są +Kustosze Pamięci Narodowej+” – powiedział Szarek, składając także gratulacje uhonorowanym.

W tym roku laureatem nagrody został Kazimierz Cholewa – działacz Solidarności i wieloletni prezes Towarzystwa Parku im. dr H. Jordana w Krakowie; to dzięki jego inicjatywie – jak podał IPN – w parku tym powstała Galeria Wielkich Polaków XX w., czyli pomniki m.in. Józefa Piłsudskiego, św. Jana Pawła II, rtm. Witolda Pileckiego i gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”, Karoliny Lanckorońskiej, gen. Kazimierza Sosnkowskiego, płk. Ry­szarda Kuklińskiego.

Nagrodę otrzymali również Wasyl Haniewicz – mieszkaniec Tomska i popularyzator historii Polaków na Syberii, a także zmarły we wrześniu wybitny rzeźbiarz Andrzej Pityński – twórca znanego Pomnika Katyńskiego w Jersey City w Stanach Zjednoczonych (nagrodę Pityńskiemu kapituła przyznała jeszcze przed jego śmiercią).

„Zawsze podkreślał, że sztuka musi być niepodległa, a warunkiem sztuki niepodległej jest wierność prawdzie i wolności” – zaznaczył Szarek.

Pośmiertnie tytułem „Kustoszem Pamięci Narodowej” uhonorowano Wojciecha Ziembińskiego – działacza opozycji antykomunistycznej, a także inicjatora budowy Pomnika Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, który odsłonięto 17 września 1995 r. w Warszawie.

Nagrodę „Kustosz Pamięci Narodowej” otrzymał również Komitet Pamięci Gusen, który od wielu lat – jako austriacka organizacja pozarządowa – angażuje się w upamiętnianie ofiar niemieckich nazistowskich obozów w Gusen i Mauthausen, gdzie zamordowano ok. 27 tys. Polaków, w tym wielu przedstawicieli polskich elit. Założycielami Komitetu Pamięci Gusen byli miejscowa nauczycielka historii – Martha Gammer oraz inżynier i pasjonat historii Rudolf A. Haunsch­mied.

Prezes IPN, który zaprezentował ponadto album okolicznościowy z biografiami wszystkich laureatów nagrody „Kustosza Pamięci Narodowej”, wyraził nadzieję, że tegoroczne statuetki „Kustosza” zostaną wręczone w 2021 r. W tym roku było to niemożliwe z powodu epidemii.

W ubiegłym roku uroczysta gala z udziałem laureatów odbyła się na Zamku Królewskim w Warszawie, gdzie nagrody wręczono Wandzie Półtawskiej, Januszowi Horoszkiewiczowi, Markowi Strokowi, Polskiemu Towarzystwu Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie, oraz – pośmiertnie – Ryszardowi Kaczorowskiemu, ostatniemu prezydentowi RP na uchodźstwie. W ubiegłych latach laureatami zostali m.in. Władysław Bartoszewski, gen. Janusz Brochwicz-Lewiński „Gryf”, Paweł Jasienica, prezydent Lech Kaczyński, Janusz Krupski, rosyjskie stowarzyszenie „Memoriał”, a także Tomasz Merta, Zofia i Zbigniew Romaszewscy, historyk prof. Tomasz Strzembosz, Studium Polski Podziemnej, Oleg Zakirow czy Związek Sybiraków. W sumie w latach 2002-2020 IPN wyróżnił 88 osób i instytucji.

Nagroda „Kustosz Pamięci Narodowej” przyznawana jest od 2002 r. osobom i instytucjom za upamiętnianie dziejów Polaków z lat 1939-89, a także za działalność publiczną zbieżną z misją IPN. Instytut podkreśla, że wyróżnienie to ma m.in. chronić wartości, dzięki którym Polska przetrwała przez lata zniewolenia. Pomysłodawcą nagrody, którą w środę przyznano po raz dziewiętnasty, był historyk Janusz Kurtyka, prezes IPN w latach 2005-10.

PAP