Piszemy wnioski do rabusiów

Podsumowując rok swoich rządów, premier Donald Tusk pochwalił się poprawą stosunków z Rosją. „Zapomniał” jednak dodać, że Władimir Putin nawet nie raczył odpowiedzieć na prośbę Polski o zwrot wywiezionych w taborach sowieckiej armii skarbów naszej kultury

W komputerowej bazie danych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wpisanych jest 1917 pozycji zrabowanych Polsce przez Armię Czerwoną podczas II wojny światowej. W rubryce „miejsce przechowywania” zaznaczona jest Rosja. Mimo że jeszcze w 2004 r. złożyliśmy Federacji Rosyjskiej 10 wniosków rewindykacyjnych dotyczących obiektów odnalezionych na rosyjskiej stronie internetowej, w tym m.in. obrazu Madonny z Dzieciątkiem zwanej Głogowską z 1518 r., namalowanego przez Łukasza Cranacha Starszego, wybitnego malarza i grafika epoki odrodzenia, do tej pory Polska nie uzyskała odpowiedzi.

Podczas II wojny światowej Związek Sowiecki dwukrotnie zagarniał dzieła sztuki i wartościowe przedmioty z terenów Polski. Po raz pierwszy, gdy wojska sowieckie na mocy porozumienia Ribbentrop – Mołotow 17 września 1939 r. dokonały zaboru ziem wschodnich. Po raz drugi zaś wtedy, gdy już wówczas sojusznicza aliantom Armia Czerwona wywoziła łupy wojenne z pokonanych Niemiec ze składnic, do których zwożono obiekty z polskich muzeów i kościołów. Składnice rozmieszczone były na terenach Austrii, Niemiec oraz tych ziemiach, które na mocy porozumień miały przypaść po wojnie państwu polskiemu.

Jak informuje MKiDN, wprawdzie w komputerowej bazie danych tego resortu wpisane jest 1917 pozycji, przy których w rubryce „miejsce przechowywania” zaznaczona jest Rosja, ale śmiało można mówić o jeszcze większej liczbie dzieł sztuki zrabowanych w Polsce. Wiadomo, że przez Armię Czerwoną został wywieziony do ZSRS m.in. zbiór grafik i rysunków Jacoba Kabruna z Muzeum Miejskiego w Gdańsku, liczący przed wojną 8800 obiektów, z których powróciło jedynie 1940 prac. A skradziony, niezwykle cenny zbiór numizmatyczny z Malborka, uznawany przez wiele lat za zaginiony, zawierał ponad 14 tys. eksponatów. „Odnalazł się” w Rosji.

W 2004 r. Polska złożyła Federacji Rosyjskiej za pośrednictwem Ministerstwa Spraw Zagranicznych drogą dyplomatyczną 10 wniosków rewindykacyjnych dotyczących obiektów odnalezionych na rosyjskiej stronie internetowej „Projekt-Internet”, na której obok swoich strat wojennych, wydanych uprzednio w kilku obszernych katalogach, pojawiły się obiekty, które w wyniku II wojny światowej zostały przemieszczone na teren byłego Związku Radzieckiego i obecnie znajdują się w rosyjskich zbiorach. Oczekujemy zwrotu od Rosjan m.in. obrazów wybitnych malarzy: Jana Breughela Starszego „Pejzaż leśny”, Corneliusza van Poelenburga „Ucieczka do Egiptu” – oba XVII-wieczne, pochodzące z Muzeum Miejskiego w Gdańsku, oraz Łukasza Cranacha Starszego „Madonna z Dzieciątkiem”, zwana Głogowską, z 1518 r., obraz zrabowany z kolegiaty w Głogowie. Uzupełnione na prośbę rosyjską wnioski dotyczące zwrotu naszych skarbów kultury zostały 27 sierpnia 2007 r. przekazane Ministerstwu Spraw Zagranicznych. – 16 listopada 2007 r. ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Moskwie przekazał je do III Departamentu Europejskiego MSZ Federacji Rosyjskiej z prośbą o dostarczenie ich premierowi Federacji Rosyjskiej. Obecnie czekamy na odpowiedź strony rosyjskiej – usłyszeliśmy w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.