Audiencja generalna Ojca Świętego Franciszka 29.09.2021

Drodzy bracia i siostry, dzień dobry!

Na naszej drodze do lepszego zrozumienia nauczania św. Pawła spotykamy się dziś z trudnym, ale jakże ważnym tematem, jakim jest usprawiedliwienie. Wiele dyskutowano na ten temat, aby znaleźć interpretację, która byłaby najbardziej zgodna z myślą Apostoła i jak to często bywa, doszło nawet do przeciwstawiania stanowisk. W Liście do Galatów, jak również w Liście do Rzymian, Paweł kładzie nacisk na fakt, że usprawiedliwienie pochodzi z wiary w Chrystusa.

Co się kryje za słowem „usprawiedliwienie”, które jest tak bardzo decydujące dla wiary? Nie łatwo dojść do wyczerpującej definicji,  ale w całej myśli św. Pawła można powiedzieć po prostu, że usprawiedliwienie jest wynikiem „miłosierdzia Bożego, które ofiaruje przebaczenie” (Katechizm Kościoła Katolickiego, 1990). Istotnie Bóg, przez śmierć Jezusa, zniszczył grzech i dał nam przebaczenie i zbawienie w sposób ostateczny. W ten sposób usprawiedliwieni grzesznicy są przyjmowani przez Boga i z Nim pojednani. Jest to jakby powrót do pierwotnej relacji pomiędzy Stwórcą a stworzeniem, zanim zaszło nieposłuszeństwo grzechu. Usprawiedliwienie, którego dokonuje Bóg, pozwala nam zatem odzyskać niewinność utraconą przez grzech. Jak dokonuje się usprawiedliwienie? Odpowiedź na to pytanie oznacza odkrycie innej nowości w nauczaniu św. Pawła: mianowicie, że usprawiedliwienie dokonuje się przez łaskę.

Apostoł zawsze pamięta o doświadczeniu, które zmieniło jego życie: o spotkaniu z Jezusem zmartwychwstałym na drodze do Damaszku. Paweł był człowiekiem wyniosłym, religijnym i gorliwym, przekonanym, że sprawiedliwość polega na skrupulatnym przestrzeganiu przykazań. Teraz jednak został zdobyty przez Chrystusa, a wiara w Niego przemieniła go do głębi, pozwalając mu odkryć prawdę, która do tej pory była ukryta: nie stajemy się sprawiedliwi dzięki własnym wysiłkom, lecz to Chrystus ze swoją łaską czyni nas sprawiedliwymi. Tak więc Paweł, aby w pełni poznać tajemnicę Jezusa jest gotów wyzbyć się wszystkiego, w co wcześniej był bogaty (por. Flp 3, 7), ponieważ odkrył, że zbawiła go jedynie łaska Boża.

Dla Apostoła wiara ma wartość wszechogarniającą. Dotyka każdej chwili i każdego aspektu życia człowieka wierzącego: od chrztu aż do odejścia z tego świata, wszystko jest przeniknięte wiarą w śmierć i zmartwychwstanie Jezusa, który daje zbawienie. Usprawiedliwienie przez wiarę podkreśla pierwszeństwo łaski, jaką Bóg oferuje tym, którzy wierzą w Jego Syna nie czyniąc jakiejkolwiek różnicy.

Nie należy jednak wyciągać wniosku, że dla Pawła Prawo Mojżeszowe nie ma już żadnej wartości; przeciwnie, pozostaje ono nieodwołalnym darem Boga, jest – pisze Apostoł – „święte” (Rz 7, 12). Również dla naszego życia duchowego konieczne jest zachowywanie przykazań, ale i tu nie możemy polegać na własnych siłach: zasadnicze znaczenie ma łaska Boża, którą otrzymujemy w Chrystusie. Od Niego otrzymujemy tę bezinteresowną miłość, która uzdalnia nas z kolei do konkretnej miłości.

W tym kontekście dobrze też przypomnieć nauczanie apostoła Jakuba, który pisze: „Człowiek dostępuje usprawiedliwienia na podstawie uczynków, a nie samej tylko wiary. […] Tak jak ciało bez ducha jest martwe, tak też jest martwa wiara bez uczynków” (Jk 2,24, 26). W ten sposób słowa św. Jakuba uzupełniają nauczanie św. Pawła. Dla obu zatem odpowiedź wiary wymaga od nas aktywności w miłowaniu Boga i miłowaniu bliźniego.

Usprawiedliwienie włącza nas w długą historię zbawienia, która ukazuje sprawiedliwość Boga: w obliczu naszych ciągłych upadków i niedoskonałości, nie pogodził się z nimi, lecz chciał nas uczynić sprawiedliwymi i uczynił to z łaski, przez dar Jezusa Chrystusa, dar Jego śmierci i zmartwychwstania. W ten sposób światło wiary pozwala nam rozpoznać, jak nieskończone jest Boże miłosierdzie, łaska, która działa dla naszego dobra. Ale to samo światło pozwala nam również dostrzec powierzoną nam odpowiedzialność za współpracę z Bogiem w Jego dziele zbawienia. Moc łaski musi być połączona z naszymi uczynkami miłosierdzia, do życia którymi jesteśmy powołani, aby dawać świadectwo o tym, jak wielka jest miłość Boga.

Tłumaczenie: Radio Maryja