Znicze pamięci po raz dziewiąty zapłoną na grobach polskich bohaterów
Znicze w miejscach masowych egzekucji Polaków w czasie II wojny światowej zapłoną w niedzielę w ramach akcji społecznej „Zapal znicz pamięci”. W tym roku akcja ma 9. edycję, jej celem jest upamiętnienie pomordowanych mieszkańców ziem wcielonych do III Rzeszy.
„Zapal znicz pamięci” to wspólna akcja pięciu radiowych rozgłośni oraz pionów edukacyjnych Instytutu Pamięci Narodowej. Organizatorzy przedsięwzięcia zachęcają, by 22 października zapalać znicze w miejscach hitlerowskich zbrodni. W ramach kolejnych edycji przedsięwzięcia, w październiku, światła są zapalane w kilkuset miejscach kaźni.
Według historyków na terenach wcielonych do III Rzeszy Niemcy wprowadzili znacznie większe represje niż na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Terror i egzekucje stały się od początku II wojny światowej codziennym doświadczeniem Polaków w Wielkopolsce, na Pomorzu, Kujawach, Śląsku i ziemi łódzkiej. Do końca 1939 roku Niemcy zamordowali tam ok. 40 tysięcy osób, przedstawicieli polskich elit.
„W tym roku szczególny akcent kładziemy na obozy koncentracyjne m.in. KL Mauthausen-Gusen, KL Stutthof, KL Auschwitz, w których w ramach +akcji prewencyjnej+ w latach 1939/1940 osadzono przedstawicieli polskiej inteligencji, a tysiące z nich straciło życie. Dlatego dwóch bohaterów akcji, których chcemy przypomnieć w tym roku, to właśnie więźniowie obozów koncentracyjnych, którzy zostali tam zgładzeni” – powiedziała PAP koordynatorka przedsięwzięcia dr Agnieszka Łuczak, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu.
Wśród bohaterów tegorocznej edycji akcji jest pochodzący spod Kalisza Marian Wiewiórkowski, który zginął w 1941 roku w wieku 31 lat. Po wybuchu wojny znalazł się na liście osób, które działały w organizacjach społecznych i kulturalnych, oraz organizowały akcje na rzecz wzmocnienia obronności kraju. Aresztowany w kwietniu 1940 r. trafił do obozu w Dachau, a potem do KL Gusen, gdzie zginął zamęczony w kamieniołomach.
„Dzięki postaci Mariana Wiewiórkowskiego chcemy przypomnieć położony na austriackiej ziemi obóz koncentracyjny Gusen, który powstał w grudniu 1939 roku, jako filia położonego kilka kilometrów dalej obozu KL Mauthausen. Na budowę obozu w okolicach Mauthausen i Gusen zdecydowano się ze względu na pobliskie kamieniołomy granitu. W początkowym okresie jego istnienia więźniowie musieli pracować w kamieniołomach. Później w coraz większym stopniu zmuszani byli do pracy w przemyśle zbrojeniowym. Do samego tylko podobozu Gusen deportowano około 71 tys. ludzi z całej Europy. Około 36 tys. zostało tam zamordowanych. Największymi grupami narodowościowymi w obozie byli Polacy i obywatele Związku Sowieckiego” – powiedziała Agnieszka Łuczak.
W tym roku upamiętniony zostanie także polski działacz w Wolnym Mieście Gdańsku bł. ks. Franciszek Rogaczewski. Był proboszczem w parafii pw. Chrystusa Króla w Gdańsku – jednego z najważniejszych ośrodków życia religijnego i społecznego gdańskiej Polonii. Był też kapelanem kolejarzy i pracowników Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku. Aresztowany 1 września 1939 r., został rozstrzelany 11 stycznia 1940 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym Stutthof.
Organizatorzy akcji przypominają też postać dyrektora Zakładu Psychiatrycznego w Świeciu „Pomorskiego Korczaka” Józefa Bednarza. Po zajęciu Świecia przez Niemców odmówił opuszczenia chorych. Został zamordowany wraz ze swoimi pacjentami najprawdopodobniej w Mniszku w październiku 1939 r.
Tegoroczny Znicz pamięci to także okazja do przypomnienia historii łodzianina Władysława Krzemińskiego, uczestnika wojny polsko-bolszewickiej 1920, urzędnika, sekretarza I. Gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Łodzi. W. Krzemiński został aresztowany przez Gestapo w listopadzie 1939 roku, wkrótce potem został stracony na poligonie wojskowym Łódź-Brus. Jego szczątki odnaleziono w 2008 roku.
Upamiętniony zostanie także Nikodem Jan Renc, organizator polskich struktur powstańczych, uczestnik II i III powstania śląskiego. W 1920 r. uczestnik walk obronnych w Królewskiej Hucie. W ostatnich dniach sierpnia 1939 r. był odpowiedzialny za tworzenie i uzbrojenie paramilitarnych oddziałów samoobrony powstańczej. Zadenuncjowany jako powstaniec i uczestnik organizowanej obrony, został rozstrzelany 4 września 1939 roku.
Akcja „Zapal znicz pamięci” została zainicjowana w Wielkopolsce w 2009 roku. Przypominała, że w ramach niemieckiej operacji Tannenberg, służącej eksterminacji polskich elit, 20 października 1939 roku i w następnych dniach, w kilkunastu wielkopolskich miejscowościach na terenie m.in. pow. leszczyńskiego, śremskiego i kościańskiego, dokonano publicznych, masowych egzekucji, w których stracono prawie 300 osób.
Organizatorzy proszą, by przesłać dokumentujące zapalanie zniczy zdjęcia, wraz z krótkim opisem, na adresy: [email protected] oraz [email protected]
„Zapal znicz pamięci” to wspólna akcja pięciu pionów edukacyjnych IPN a także Radia Poznań, Radia Plus, Radia Łódź, Polskiego Radia Katowice i Polskiego Radia Pika. Przedsięwzięcie objął swoim patronatem prezydent Andrzej Duda. Partnerem medialnym akcji jest portal dzieje.pl.
PAP/RIRM