Zakończyła się renowacja zabytkowych instrumentów ze zbiorów Jasnej Góry

Po blisko 10 latach systematycznych prac zakończyła się renowacja zabytkowych instrumentów muzycznych ze zbiorów klasztoru na Jasnej Górze. Renowacji liczącej ok. 200 przedmiotów kolekcji podjęli się specjaliści z Pracowni Konserwacji Instrumentów Muzycznych w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

Na instrumentach grali muzycy Kapeli Jasnogórskiej – zespołu, założonego w częstochowskim klasztorze paulinów w połowie XVI wieku. Kapela grała podczas liturgii, ale także np. przy powitaniach przybywających do sanktuarium znakomitych gości.

„Ta kolekcja zabytkowych instrumentów jest największym zbiorem w Polsce, jaki pozostał po jednolitej kapeli” – podkreślił czuwający nad całością projektu konserwacji o. Nikodem Kilnar, prezes Stowarzyszenia Kapela Jasnogórska i krajowy duszpasterz muzyków kościelnych.

Do kolekcji przez lata włączano też instrumenty złożone na Jasnej Górze jako wota – one również były wykorzystywane podczas celebracji liturgicznych oraz w koncertach Kapeli Jasnogórskiej.

Kompleksowa konserwacja zabytkowych instrumentów była prowadzona etapami od 2009 roku. W ostatnich dniach – jak podało biuro prasowe Jasnej Góry – do klasztoru powróciła z Poznania ostatnia partia historycznych instrumentów, które znów stały się częścią wystawy stałej w Muzeum 600-lecia na Jasnej Górze.

W ostatnim etapie konserwacją objęto dwie cytry, mandolinę, pięć skrzypiec i ludowy instrument kaukaski, a także kilkanaście kręglików, czyli części do instrumentów dętych. Zarówno cytry, jak i instrument z Kaukazu, to dary wotywne dla Jasnej Góry.

W ramach renowacji instrumenty m.in. zdezynfekowano, oczyszczono chemicznie i zabezpieczono. Usunięto zanieczyszczenia i zabrudzenia, naprawiono ubytki. Zakres prac różnił się w zależności od stanu instrumentów oraz charakteru ewentualnych uszkodzeń. Część obiektów była np. rozklejona czy zawilgocona, inne – jak flet prosty – wymagały rekonstrukcji.

„Staraliśmy się zachować oryginalność tych instrumentów. Nasza konserwacja w zasadzie polegała na zabezpieczeniu i zachowaniu stanu oryginalnego. Niektóre instrumenty są do użytku – są to dzieła sztuki użytkowej, w związku z tym nadają się do gry” – powiedział konserwator z Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu Mirosław Baran, cytowany przez biuro prasowe Jasnej Góry.

Część instrumentów – jak harfa czy rozmaite instrumenty dęte – nie jest już przeznaczona do użytku, ma natomiast dużą wartość historyczną.

Każdy z instrumentów poddanych renowacji został dokładnie sfotografowany i opisany. Po zakończonych pracach, jesienią tego roku, planowane jest wydanie katalogu zabytkowych instrumentów po dawnej Kapeli Jasnogórskiej. Ponadto powstaje doktorat na temat tego zbioru.

Instrumenty Kapeli Jasnogórskiej to w większości drewniane instrumenty dęte, mniej jest skrzypiec, kontrabasów czy wiolonczeli, choć są np. XVIII-wieczne skrzypce Helmera czy kontrabas Hofmana. Są też instrumenty nietypowe, jak trąbki naturalne, róg, flet prosty czy oboje da caccia – na Jasnej Górze znajdują się dwa z trzech takich instrumentów na świecie. Z instrumentów wotywnych jest m.in. XIX-wieczna cytra (datowana na 1892 r.).

Wśród zachowanych instrumentów Kapeli Jasnogórskiej jest też jedyny zachowany w Polsce egzemplarz trąbki clarino, wykonanej w 1693 r. przez Heronymusa Starcka, najlepszego twórcę trąbek w XVII wieku, a także XVIII-wieczna harfa zrobiona przez słynnego francuskiego konstruktora takich instrumentów Sebastiena Erarda.

PAP/RIRM