Weszła w życie nowelizacja trzech ustaw sądowych

W życie weszła dziś nowelizacja ustaw o ustroju sądów powszechnych, Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa. Zmiany zakładają m.in. dwustopniową procedurę konsultacji przy odwołaniu prezesa sądu.

Sejm i Senat przyjęły nowelizację, autorstwa posłów Prawa i Sprawiedliwości, w połowie kwietnia. 2 maja nowelizację podpisał prezydent Andrzej Duda, zaś 8 maja ogłoszono ją w Dzienniku Ustaw.

W noweli przewidziano procedurę konsultacji przy odwołaniu prezesa lub wiceprezesa sądu. Zgodnie z przyjętymi zapisami, minister sprawiedliwości najpierw zasięga opinii kolegium sądu, a jeżeli ta jest negatywna – zwraca się do KRS.

KRS będzie mogła większością dwóch trzecich głosów odmówić zgody na odwołanie prezesa sądu – co jest wiążące dla ministra. Jeśli KRS nie zajmie stanowiska w tej sprawie w terminie 30 dni, to brak tego stanowiska nie będzie stał na przeszkodzie w odwołaniu prezesa sądu przez ministra.

Nowela zakłada też zrównanie wieku przejścia w stan spoczynku kobiet i mężczyzn sędziów do 65 lat. Jednocześnie pozostawiona została kobietom sędziom możliwość przejścia w stan spoczynku w wieku 60 lat, niezależnie od stażu pracy.

Zgodnie z nowymi przepisami to KRS – a nie prezydent – może wyrazić zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego po ukończeniu przez sędziego 65. roku życia. Decyzje Rady w tym zakresie mają być ostateczne.

„Wyłączenie Prezydenta RP z całej procedury pozostawia całość uprawnień w tym zakresie kolegialnemu organowi złożonemu w ponad 2/3 z przedstawicieli środowiska sędziowskiego – nie ma zatem potrzeby, by od jego decyzji przysługiwało dalsze odwołanie” – uzasadniał takie rozwiązanie PiS podczas prac w Sejmie.

Ponadto zgodnie przyjętą zmianą w ustawie o Krajowej Radzie Sądownictwa, pierwsze posiedzenie KRS po zwolnieniu stanowiska przewodniczącego Rady – jeśli nie zrobi tego w określonym terminie I prezes SN – może zwołać najstarszy wiekiem członek Rady, będący sędzią lub sędzią w stanie spoczynku.

Według przepisu przejściowego, jeżeli w dniu wejścia w życie nowelizacji nie byłoby obsadzone stanowisko przewodniczącego KRS, do zwołania pierwszego posiedzenia Rady należałoby stosować już te nowe przepisy.

W połowie kwietnia I prezes SN Małgorzata Gersdorf zwołała posiedzenie KRS – pierwsze po jej rezygnacji z funkcji przewodniczącej Rady i po wyborze przez Sejm nowych sędziów-członków Rady.

„Stanęłam przed ogromnym dylematem prawnym i moralnym. Nie ma i nie było dobrego rozwiązania dla podjęcia takiej, czy innej decyzji. Zdaję sobie sprawę z tego, że zawsze będą krytykowana, jednak według mnie pozycja I prezesa Sądu Najwyższego nie pozwala na gesty nieposłuszeństwa obywatelskiego” – oświadczyła wtedy prof. Gersdorf.

Posiedzenie to odbyło się 27 kwietnia – na nowego przewodniczącego KRS wybrano wówczas sędziego Leszka Mazura.

Nowelizacja ustanowiła także 30-dniowy termin na ewentualną opinię KRS dla prezydenta ws. sędziego SN, który chciałby orzekać po ukończeniu 65. roku życia, bowiem – w przypadku sędziów SN – to prezydent wyraża zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska w SN po ukończeniu przez sędziego 65. roku życia.

Nowela utrzymuje też zasadę przewidującą, iż asesorów sądowych mianuje minister sprawiedliwości, a nie prezydent. W tym przypadku jednak – zgodnie z kolejną nowelizacją ustawy o Sądzie Najwyższym i sądach powszechnych, którą Sejm przyjął 10 maja, zaś Senat 16 maja – mianowania asesorów miałby dokonywać prezydent. Zgodnie z tą ostatnią nowelizacją KRS będzie zaś mogła wyrazić sprzeciw wobec kandydata na stanowisko asesorskie na etapie procedury poprzedzającej mianowanie asesora sądowego przez prezydenta. We wtorek tę nowelizację podpisał prezydent.

PAP/RIRM