Śląskie. Uroczystości 95. rocznicy powitania Wojska Polskiego
Do ofiarnej służebnej miłości – na poziomie indywidualnym, rodzinnym i społecznym – wezwał podczas niedzielnej Mszy św. z okazji 95. rocznicy powitania Wojska Polskiego na Górnym Śląsku proboszcz katowickiej Archikatedry Chrystusa Króla ks. Łukasz Gaweł.
Jeżeli chcemy, aby społeczność, w której żyjemy rozwijała się harmonijnie, odnieśmy się do Boga – mówił w homilii duchowny.
95 lat temu, 20 czerwca 1922 r., Wojsko Polskie pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego przejęło część Górnego Śląska przyznaną Polsce decyzją Konferencji Ambasadorów. Ziemie te wróciły do Polski w wyniku plebiscytu i III Powstania Śląskiego. Do historii przeszło powitanie polskich oddziałów na moście w Szopienicach.
Msza św. w katedrze – z udziałem przedstawicieli władz i stowarzyszeń, prezydentów miast i katowiczan – była jednym z punktów niedzielnych uroczystości rocznicowych na Śląsku.
Ks. Gaweł nawiązał w homilii do słów Jezusa „Nie lękajcie się”. Wskazał, że bezpieczeństwo to podstawowa potrzeba ludzkiego bytu. Każdy pragnie miejsca, gdzie czuje się bezpiecznie, pragnie stabilnych relacji międzyludzkich – zaznaczył.
Proboszcz wezwał do życia według wskazań Ewangelii – budowania wspólnoty rodzinnej na sprawiedliwości, pokoju, przebaczeniu, miłosierdziu, poszukiwaniu jedności oraz do wprowadzania tych wartości do życia społecznego.
„Jeżeli szukamy silnych fundamentów naszej tożsamości, spójrzmy na Boga. Jeżeli chcemy mieć mocne niezmienne punkty odniesienia w naszym systemie wartości, odnieśmy się do Boga miłości” – powiedział proboszcz, nawiązując do rocznicowych obchodów.
„Jeżeli chcemy, aby społeczność, w której żyjemy rozwijała się harmonijnie, nikogo nie wykluczając, nikogo nie pomijając, ale by wspólnie budowano tam dobro, pokój, sprawiedliwość, dobrobyt, odnieśmy się do Boga, który jest miłością miłosierną. Tam, gdzie trzeba niech owa miłość miłosierna wyraża się w przebaczeniu urazów, win, nieporozumień” – dodał.
Po Mszy św. uczestnicy uroczystości przeszli przed pomnik Wojciecha Korfantego, gdzie złożyli kwiaty. W programie niedzielnych obchodów 95-lecia znalazł się też finisaż wystawy „Wojsko Polskie w dokumentach i fotografii” w Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach, rekonstrukcja historyczna powitania wojska, musztra paradna, koncert i wspólne śpiewanie pieśni wojskowych, patriotycznych i powstańczych.
Uroczystości zorganizował zarząd woj. śląskiego, samorząd Świętochłowic i Związek Górnośląski.
„Świętujemy z poszanowaniem wszelkich ówczesnych wyborów Górnoślązaków, zachęcamy do tego, by była to pamięć jednocząca, pamięć prowadząca nas ku dobrej przyszłości całego Śląska” – powiedział na zakończenie Mszy św. prezes Związku Grzegorz Franki.
W latach 1919-1921 ważyła się sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. wzmogło działający tam polski ruch narodowy, zwalczany przez niemiecką administrację i wojsko. Walka o wpływy narodowe skutkowała m.in. trzema powstaniami śląskimi w latach 1919-1921.
Zorganizowany w celu wyznaczenia nowych granic plebiscyt na Śląsku odbył się 20 marca 1921 r. W głosowaniu dopuszczono udział osób, które wcześniej wyemigrowały ze Śląska. Wobec ściągnięcia z Niemiec blisko 200 tys. emigrantów, głosujący za przynależnością do Polski okazali się mniejszością i stanowili 40,3 proc.
Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu prawie całego obszaru Niemcom. Jednak po III powstaniu śląskim zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale Górnego Śląska. Z obszaru plebiscytowego do Polski przyłączono 29 proc. obszaru i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna.
15 czerwca 1922 r. Komisja Międzysojusznicza zawiadomiła rządy Polski i Niemiec, że w ciągu miesiąca powinny objąć przyznane im terytoria Górnego Śląska. Przejmowania kolejnych terenów przez strony konfliktu dokonywano w kilku etapach. W Katowicach 17 czerwca 1922 r. rozwiązano najpierw miejscową policję, jej miejsce zajęła przybyła z Polski policja piesza, a kilka dni później – konna. 19 czerwca na katowickim Rynku odbyła się parada wchodzących w skład wojsk alianckich oddziałów francuskich i ich wymarsz z Katowic.
Na dzień przed wkroczeniem polskiego wojska podpisano akt polsko-francuskiego przejęcia powiatu katowickiego, wtedy też straż na posterunkach granicznych przejęli śląscy powstańcy. Uroczystość powitania Wojska Polskiego odbyła się 20 czerwca. Polskie oddziały powitały na moście w Szopienicach tłumy ludzi, wśród nich wojewoda śląski Józef Rymer oraz działacz narodowy i dyktator III powstania śląskiego Wojciech Korfanty.
Oddziały polskiej kawalerii pod wodzą gen. Stanisława Szeptyckiego przeszły w kilkukilometrowej defiladzie do rynku w Katowicach. Po drodze ustawiono blisko 30 odświętnie udekorowanych bram powitalnych. Na katowickim rynku odprawiono uroczystą mszę. Zgodnie z odezwą Komitetu Przyjęcia Wojska Polskiego, na czele którego stał Korfanty, Górnoślązacy witali wkraczające Wojsko Polskie szczególnie uroczyście – w sumie w regionie zbudowano ponad 200 triumfalnych bram.
16 lipca 1922 roku odbyła się w Katowicach uroczystość zjednoczenia Górnego Śląska z Polską przez symboliczne przejęcie ziemi śląskiej przez rząd RP. Podpisano wówczas Akt Objęcia Górnego Śląska przez Polskę.
Późniejsza, sierpniowa wizyta na Górnym Śląsku naczelnika państwa – marszałka Józefa Piłsudskiego rozpoczęła kolejny okres państwowości polskiej w części Górnego Śląska. Marszałek odwiedził kilka miast i odznaczył zasłużonych dla sprawy śląskiej. We wrześniu odbyły się wybory do Sejmu Śląskiego, którego funkcjonowanie w ramach autonomii śląskiej zagwarantowała ustawa konstytucyjna.
Autonomiczne województwo śląskie z Sejmem Śląskim i Skarbem Śląskim stanowiło nieodłączną część Rzeczypospolitej Polskiej, mimo że w okresie przejściowym – do 1937 roku – obowiązywały tam prawa gwarantowane ludności polskiej i niemieckiej na całym Górnym Śląsku przez polsko-niemiecką konwencję genewską z 15 maja 1922 roku.
PAP/RIRM