Nowa publikacja IPN „Wyklęci” o żołnierzach podziemia z lat 1944-1963

„Wyklęci. Żołnierze podziemia niepodległościowego w latach 1944-1963” to tytuł nowej publikacji, którą IPN przedstawił we wtorek w Warszawie. „Ta książka trafi do każdej polskiej szkoły” – zapewnił prezes IPN Jarosław Szarek.

Nowa publikacja „Wyklęci. Żołnierze podziemia niepodległościowego w latach 1944-1963” pod red. Kazimierza Krajewskiego i Tomasza Łabuszewskiego została wydana przez IPN w związku z przypadającym 1 marca Narodowym Dniem Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.

„Polskie podziemie niepodległościowe symbolicznie wraca do świata żywych. Dzięki takim publikacjom (…) żołnierze walczący w jego szeregach nie są już – jak w czasach PRL – bezimiennym zbiorem ludzi zapomnianych przez kolejne pokolenia Polaków. Mają twarze, nazwiska, stopnie wojskowe i udokumentowany szlak bojowy. To tysiące walecznych – jak głosi tytuł jednego z tekstów” – podkreślił we wstępie książki prezes IPN Jarosław Szarek.

Jak mówił na wtorkowej konferencji prasowej, publikacja ta trafi do każdej polskiej szkoły.

Prezes IPN zwrócił uwagę, że nie tylko w okresie PRL, ale również po upadku komunizmu wolna Polska nie upominała się o pamięć o Żołnierzach Wyklętych. Dopiero w ostatnich latach – jak zaznaczył – wzrasta liczba Polaków, w tym wielu młodych ludzi, którzy interesują się losami polskiego antykomunistycznego podziemia.

„Fascynujące jest to, że po latach przekonywania nas, że historia nie ma znaczenia, młodzi ludzie się o nią upomnieli” – podkreślił prezes IPN. W jego opinii najlepszym przykładem fascynacji tym tematem jest zorganizowany w niedzielę bieg „Tropem Wilczym”, w którym uczestniczyło ok. 65 tys. osób.

Nową publikację IPN tworzy siedem rozdziałów m.in. „Kresy w ogniu”, „Bić się czy nie bić”, „Ostatni +leśni+” oraz epilog. W każdym z nich czytelnicy znajdą artykuły poświęcone polskim żołnierzom, które są ilustrowane wieloma archiwalnymi fotografiami i fotokopiami dokumentów. Każdy z rozdziałów uzupełnia kalendarium działań oddziałów partyzanckich i poszczególnych struktur komunistycznego aparatu represji. Publikacja, która liczy ponad 500 stron, zawiera także wiele relacji żołnierzy polskiego podziemia.

Historyk dr Tomasz Łabuszewski, który jest naczelnikiem Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie, podkreślił, że książka zawiera ponad 100 tekstów.

„Te teksty tylko pozornie robią wrażenie pewnego zbioru eklektycznego, ale szła za tym przemyślana koncepcja pokazania wszystkich tych zjawisk w ramach historii polskiego podziemia antykomunistycznego, które uznajemy za niezwykle ważne, i które powinny znaleźć swój wyraz zarówno w tekstach ogólnych, jak i w szczegółowych opisach” – mówił badacz.

W jego ocenie, „wyróżnikiem zmieniającym konspirację niepodległościową jest zamiana głównego wroga – z hitlerowskich Niemiec na sowiecką Rosję”.

„Walka była potrzebna, była takim samym kamieniem milowym w budowaniu postaw patriotycznych jak powstanie listopadowe czy styczniowe. To bardzo często była walka o honor, ale czy ktoś z tego powodu jest gotów deprecjonować zasługi powstańców w getcie warszawskim? Nikt. Tymczasem do chwili obecnej wielu dyskutantów usiłuje zdezawuować rangę oporu owych żołnierzy, którzy nie mieli szans na wygraną, ale zdecydowali się toczyć walkę” – mówił Łabuszewski.

Podczas konferencji IPN zapowiedział też I Wielkopolskie Forum Pamięci Narodowej, które 4 marca odbędzie się w Poznaniu. Jednym z tematów forum, którego głównym zadaniem będzie wymiana doświadczeń edukacyjnych, będzie tematyka Żołnierzy Wyklętych.

Pamięć o nich – jak mówiła dr Agnieszka Łuczak, która w Poznaniu kieruje Biurem Edukacji Narodowej IPN – nie ogranicza się jedynie do takich postaci jak Danuta Siedzikówna „Inka”, Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka” czy Witold Pilecki.

„Wielu ludzi chce poznać także bohaterów lokalnych i to jest kolejny etap przywracania pamięci o żołnierzach wyklętych, podejmowany przez oddziały IPN w regionach” – mówiła Łuczak.

Publikacja i forum pamięci to tylko niektóre wydarzenia organizowane przez IPN w związku z przypadającym 1 marca Narodowym Dniem Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Z tej okazji Instytut organizuje w całej Polsce m.in. spotkania z historykami, pokazy wystaw, filmów, konkursy, warsztaty i gry edukacyjne, w tym nowy Pokój Zagadek IPN, który znajduje się w Przystanku Historia w Warszawie. Opisy wszystkich zaplanowanych przez IPN wydarzeń znajdują się na stronie Instytutu.

PAP/RIRM