Ks. prof. P. Bortkiewicz: To, co wystawiono w Teatrze Powszechnym, nie mieści się w definicji kultury
To jest wydarzenie bardzo prowokujące, które uderza w dwie płaszczyzny: z jednej strony w płaszczyznę religijną, a z drugiej strony także w płaszczyznę polityczną, naruszając elementy polskiego prawa konstytucyjnego – powiedział ks. prof. Paweł Bortkiewicz. Etyk i wykładowca WSKSiM w Toruniu w „Rozmowach niedokończonych” na antenie TV Trwam odniósł się do kwestii granic wolności w kulturze. Skomentował również wystawiony w teatrze powszechnym spektakl „Klątwa”.
Ks. prof. Paweł Bortkiewicz przypomniał definicję kultury, którą wygłosił swego czasu Ojciec Święty Jan Paweł II.
– Warto przypomnieć to bardzo proste i zarazem piękne określenie kultury, które Jan Paweł II przytoczył na spotkaniu w UNESCO, kiedy mówił o tym, że kultura jest podstawowym sposobem bytowania człowieka na ziemi. To jest bardzo piękna, bardzo prawdziwa definicja kultury, a zarazem bardzo pojemna. Elementem szczególnym tej kultury jest na pewno sztuka, która stanowi także wyraz transcendencji człowieka – wskazywał ks. prof. Bortkiewicz.
Odnosząc się do spektaklu „Klątwa”, który przed kilkoma dniami został wystawiony w Teatrze Powszechnym, etyk stwierdził, że w tym przypadku mieliśmy do czynienia z ekspresją zła, jak również z szydzeniem z polskości.
– W „Klątwie” mieliśmy do czynienia z jednej strony z ekspresją prymitywnego, wulgarnego – nie waham się powiedzieć – diabolicznego zła w stosunku do religii chrześcijańskiej. To jest rzecz niezwykle znamienna, ta właśnie ekspresja nienawistnej, perwersyjnej, diabolicznej agresji w stosunku do chrześcijańska, szydzenie z Ojca Świętego, szydzenie ze znaku krzyża, spiłowanie tego znaku krzyża. Z drugiej strony mieliśmy również niezwykle nienawistne szydzenie z tego, co stanowi przedmiot polskości, co stanowi też przedmiot pewnego obecnego porządku państwa polskiego. Nie mam tu na myśli wbrew pozorom tylko i wyłącznie nawoływania czy ukrytego nawoływania do zabójstwa prezesa partii rządzącej w Polsce, ale mam na myśli także może mniej akcentowane przez media, ale np. takie incydenty, w których aktorzy, odgrywający masową, zbiorową scenę aktu kopulacyjnego, aktu seksualnego, wykrzykiwali rytmicznie „Polska, Polska, Polska!”. Polskość była tutaj sprowadzona do zbiorowego aktu seksualnego, do zbiorowej kopulacji – wyjaśnił moralista.
Spektakl zaprezentowany w Teatrze Powszechnym bazował na sztuce Stanisława Wyspiańskiego, jednak została w nim przekroczona granica wierności koncepcji – zwrócił uwagę wykładowca WSKSiM.
– „Klątwa” jest nawiązaniem do sztuki Wyspiańskiego, ale podejrzewam, że Wyspiański chyba „obrzuciłby” wszystkich uczestników tego spektaklu jakąś swoja autorską klątwą za sponiewieranie jego zamysłu, jego sztuki. To jest po prostu może nie naruszenie praw autorskich, bo to jest może zbyt sformalizowane określenie, ale niemniej jednak na pewno jest to przekroczenie pierwszej, podstawowej granicy, jaką jest wierność koncepcji, wierność tekstowi, wierność samej sztuce – akcentował ksiądz profesor.
Ks. prof. Paweł Bortkiewicz zaznaczył, że katolicy oraz osoby posiadające pewien kod kulturowy mają prawo, a nawet obowiązek protestować przeciwko wystawianiu takich spektakli.
– W przypadku „Klątwy” my jako obywatele, jako chrześcijanie, jako katolicy, ale w ogóle jako ludzie mający pewien kod kulturowy, mamy prawo i obowiązek zaprotestować, składając np. zażalenia, zaskarżenia o naruszenie naszych dóbr osobistych poprzez czyny, które naszym zdaniem kwalifikują się pod kategorię karalności – wskazywał kapłan.
Porządni ludzie w chwili obecnej nie przekroczą progu Teatru Powszechnego – podsumował etyk.
– Człowiek porządny, człowiek o określonym kodzie kulturowym, nie przekroczy w chwili obecnej takiej instytucji, jak Teatr Powszechny. […] Nie wchodzę tam, gdzie panuje nieporządek i pewien dyskomfort związany z tym, że jest to przestrzeń, która narusza całkowicie mój kod kulturowy – powiedział moralista.
Cała rozmowa z ks. prof. Pawłem Bortkiewiczem dostępna jest [tutaj]
RIRM/ŁB