W.Brytania: W centrum Edynburga stanie pomnik gen. Maczka

Władze Edynburga zdecydowały o lokalizacji nowego pomnika upamiętniającego bohatera drugiej wojny światowej generała Stanisława Maczka i polskich żołnierzy, którzy osiedlili się w Szkocji. Monument stanie na dziedzińcu rady miasta na słynnej Królewskiej Mili.

Zaprojektowana przez polskiego artystę Bronisława Krzysztofa rzeźba z brązu – przedstawiająca Maczka siedzącego na ławce – zostanie sfinansowana ze zbiórki publicznej, którą można wesprzeć m.in. przez stronę www.paypal.me/generalmaczek. Dotychczas zebrano nieco ponad połowę wymaganej kwoty – ok. 50 tys. z 85 tys. funtów.

Jedna z powierniczek fundacji odpowiedzialnej za projekt Katie Fraser poinformowała w przesłanym PAP oświadczeniu dla mediów, że „jest bardzo wdzięczna wszystkim za dotychczas udzielone wsparcie”. Podkreśliła, że liczy na to, że pomnik stanie „jeszcze za życia niektórych z mężczyzn, których chcemy uhonorować”.

Rzeźba stanie na Królewskiej Mili w centrum Edynburga, w pobliżu głazu pamięci, gdzie w listopadzie składane są wieńce upamiętniające wszystkich weteranów, którzy walczyli za wolność Wielkiej Brytanii.

Gen. Stanisław Maczek w latach 1945-1947 dowodził I Korpusem Polskim w Szkocji. Jego żołnierze zasłynęli m.in. skutecznością w bitwie pod Falaise, a także brali udział w operacji D-Day i wyzwalali miasta we Francji, Belgii i Holandii.

W 1946 roku decyzją Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej Maczek został pozbawiony polskiego obywatelstwa. Decyzja ta została uchylona ostatecznie w 1989 roku, a następnie prezydent Lech Wałęsa przyznał mu najwyższe polskie odznaczenie, Order Orła Białego.

Po demobilizacji Maczek osiadł w Edynburgu. Z racji braku statusu weterana nie miał prawa do świadczeń rządowych i podejmował się różnych prac. Był m.in. barmanem w edynburskim hotelu. Zmarł w Edynburgu 11 grudnia 1994 roku w wieku 102 lat. Pochowany został na cmentarzu żołnierzy polskich w holenderskiej Bredzie – mieście, którego został wcześniej honorowym obywatelem.

W trakcie drugiej wojny światowej w Szkocji stacjonowało ok. 20-25 tys. polskich żołnierzy. Większość z nich pozostała tam także po zakończeniu walk.

Od 2015 roku w Edynburgu stoi pomnik Misia Wojtka, syryjskiego niedźwiedzia, który był adoptowany przez polskich żołnierzy pod dowództwem gen. Władysława Andersa, a po wojnie zamieszkał w edynburskim zoo.

Polacy są obecnie największą mniejszością narodową w Szkocji. Według ostatnich szacunków mieszka ich tam ponad 100 tys.

PAP/RIRM