Edukacja katolicka integralnym budowaniem człowieka

W Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu zakończył się I Międzynarodowy Kongres na temat szans i zagrożeń edukacji katolickiej. Wzięli w nim udział wybitni prelegenci z różnych ośrodków uniwersyteckich reprezentujący dziesięć krajów i cztery kontynenty. Obecni byli również wykładowcy, przedstawiciele władz parlamentarnych i samorządowych, zaproszeni goście i studenci. Podczas drugiego a jednocześnie ostatniego dnia konferencji, prelegenci przybliżyli uczestnikom przede wszystkim istotę, wyzwania i możliwości edukacji katolickiej.

W pierwszej części sympozjum przedstawione zostały trzy referaty.
Prof. dr hab. Andrzej Maryniarczyk, kierownik Katedry Metafizyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, wygłosił przemówienie na temat roli filozofii w kształceniu humanistycznym. Wykazał w nim m.in, że celem filozofii jest właściwe zrozumienie i wyjaśnienie rzeczywistości.
Prof. Adnane Mokrani z Rzymu przedstawił zagadnienie edukacyjnego wymiaru dialogu między religiami na przykładzie doświadczenia islamu. Prelegent omawiał przede wszystkim sytuację w Libanie i próby przywrócenia w tym kraju zaufania i dialogu między muzułmanami a chrześcijanami.
Doc. Ermanno Pavesi ze Szwajcarii wygłaszając referat o wychowaniu antyreligijnym, zwrócił szczególną uwagę na istotę freudowskiej pedagogiki. Wskazał na zagrożenia jakie niesie z sobą ta oparta na ateizmie teoria i wywierany przez nią negatywny wpływ na edukację.

Gościem honorowym sympozjum był ks. kard prof. dr hab. Zenon Grocholewski, Prefekt Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego. Wygłosił prelekcję zatytułowaną: Edukacja jako wyzwanie.
Na wstępie ksiądz kardynał podkreślił, że przyszłość ludzkości w dużej mierze będzie zależała od właściwego wychowania.
Prelegent zwrócił też uwagę na cele edukacji, jakim jest nie tylko pełnia człowieczeństwa, ale również świętość. Sensem edukacji jest również nie tyle przysposobienie do zawodu, lecz integralne wzrastanie człowieka, by świadomie, odpowiedzialnie i celowo kształtował swoje życie.
Ks. kardynał poruszył następnie kwestię obecnych tendencji we współczesnej edukacji: odwrót od religii, ukierunkowanie kształcenia na rozwój nowych technologii, poddawanie się wpływom różnych irracjonalnych ideologii. Ks. kard Grocholewski zauważył, że często pod pozorem tolerancji współczesna szkoła uczy form destrukcji, takich jak nihilizm i relatywizm. „Trzeba wówczas nazwać rzecz po imieniu – to nie jest edukacja, czyli budowanie człowieka, lecz szykowaniem mu upadku” – mówił ks. kardynał.
Ważnym wyzwaniem współczesności są również media. Dlatego edukacja katolicka powinna objąć edukację medialną, by uczyć odpowiedzialnie i roztropnie korzystać z środków masowego przekazu. W przeciwnym razie człowiek będzie manipulowany w sposób perfekcyjny, gdyż przy pomocy najnowszych osiągnięć technicznych.
Na koniec ks. kard. Grocholewski zaznaczył, że prawdziwy postęp ludzkości nie urzeczywistni się bez cywilizacji prawdy i dobra. Poznanie tych wartości dzięki edukacji oraz upowszechnienie ich za pomocą mediów stanowi dla katolików wyzwanie. „Przyjęcie tego wyzwania – mówił prelegent – to również odzyskanie należnego im miejsca w życiu publicznym, aby skuteczniej mogli bronić godności człowieka i należnych mu praw”.

O roli katolickich uniwersytetów w kulturze europejskiej mówił ks. abp. prof. dr hab. Stanisław Wielgus.
Wykazał, że powstałe w średniowieczu uniwersytety mają szczególne znaczenie dla kultury europejskiej. Ich roli w cywilizacyjnym rozwoju Europy i całego świata nie sposób przecenić. Znaczenie uniwersytetów było i jest ogromne na wszystkich płaszczyznach życia społeczeństw, w tym także na płaszczyźnie życia religijnego. W tym kontekście ks. biskup przypomniał słowa Ojca Św. Jana Pawła II: „Ewangelizacja świata nie powiedzie się, jeśli nie ogarnie świata nauki, kultury i środków przekazu”. Należy więc zdawać sobie sprawę z tego, że siła państwa ma swoje źródło w starannej edukacji narodu, a droga do dobrobytu wiedzie przez dobre i prężne uniwersytety.
W dalszej części rozważań, ks. bp. Wielgus skupił się na głównych modelach uniwersytetu w jego 1000-letniej historii, czym się one charakteryzowały w poszczególnych okresach i jakim ulegały przeobrażeniom. Następnie przedstawił obecną rzeczywistość uniwersytecką oraz zasady, którymi powinien kierować się współczesny uniwersytet.
Zdaniem prelegenta, uniwersytet musi się stale reformować, aby sprostać coraz nowym wyzwaniom. Nie można jednak zrezygnować z zasady, że istotę uniwersytetu stanowią dwie jego aktywności: działalność dydaktyczna oraz badania naukowe. Właściwą drogą, którą ma kroczyć współczesny uniwersytet jest poszukiwanie równowagi między nauką i praktyką, kształceniem ogólnym i specjalizacją, dydaktyką i badaniami naukowymi, a także poszukiwanie odpowiedzi na pytania: jaka jest prawda, co jest dobrem moralnym, oraz jak należy postępować.
Powołaniem każdego uniwersytetu a szczególnie katolickiego, jest ponadto kształcenie światłej intelektualne i dobrej moralnie inteligencji, a nie sprawnych zawodowo pozbawionych moralności barbarzyńców. Uświadomienie sobie tego faktu jest bardzo ważne, ponieważ zagrożenie barbarzyństwem jest wciąż aktualne. W obecnym XXI wieku barbarzyństwo wyraża się w terroryzmie, ale także w powszechnym deptaniu Dekalogu i prawa naturalnego. Stąd tak ważne jest nie tylko kształcenie intelektualne i zawodowe studentów, ale również ich wychowanie moralne.

Ks. bp Stanisław Napierała, ordynariusz diecezji kaliskiej, omawiał trudności i nadzieje związane z edukacją katolicką w Polsce po 1989 roku.
Po krótkim wprowadzeniu w historię rozwoju katolickich szkół w Polsce, ksiądz biskup przypomniał o szkodach, które poczyniła marksistowska ideologia w systemie wychowania, jak również różnego rodzaju działania władz komunistycznych, które doprowadziły do upadku większości szkół katolickich.
Analizując aktualny stan szkolnictwa katolickiego, ks. biskup przedstawił dane dotyczące liczby szkół katolickich i uczęszczających do nich uczniów oraz podał przyczyny zaistniałych trudności w funkcjonowaniu tych szkół.
Omawiając specyfikę szkoły katolickiej, prelegent podkreślił, że w swoim nauczaniu szkoła powinna kierować się prawdą. Zwłaszcza w takich dziedzinach jak historia, literatura, biologia ważna jest obiektywna prawda wolna od manipulacji i deformowania w imię jakiejś ideologii. Natomiast program wychowawczy musi być oparty na systemie wartości chrześcijańskich i zarazem ogólnoludzkich. Do wartości tych należą: Bóg, człowiek, rodzina oparta na małżeństwie mężczyzny i kobiety, miłość, ojczyzna, kultura, praca. Ponadto szkoła katolicka w swej wychowawczej działalności powinna prowadzić do spotkania ucznia z prawdą, która objawia się w Chrystusie.
Szczególną uwagę poświęcił ks. biskup kwestii otwartości szkół katolickich. Wykazał, że są one otwarte na wszelki pluralizm z wyjątkiem zła. „Wszystko co jest prawdą, dobrem i pięknem ma prawo do istnienia i rozwoju w całym bogactwie swej wielości i różnorodności – mówił ksiądz biskup – natomiast zło nie ma prawa istnienia ani w imię tolerancji ani w imię wolności”.
Na koniec wystąpienia prelegent rozważył kwestię potrzeby istnienia szkół katolickich w Polsce. Jego zdaniem są i będą one potrzebne o ile zachowają swoją tożsamość. Pojawiła się obecnie groźba laicyzacji szkół katolickich. „Jeżeli szkoła katolicka straciłaby swoją tożsamość, może lepiej, żeby jej nie było, bo będzie uwiarygodniać swoją nazwą postawy i zachowania, które nie są katolickie” – powiedział ks. bp Stanisław Napierała.

I Międzynarodowy Kongres zakończyła dyskusja panelowa na temat perspektyw katolickiego nauczania domowego. Prelegentami byli: Dyr. Pat Carmack, dyr. Steve Bertucii i dyr. Joe Indelicato z Great Books Academy w Stanach Zjednoczonych.

Kongres został zorganizowany przy współpracy Katedry Filozofii Kultury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II, jak również takich organizacji jak The International Etienne Gilson Society, The Catholic Education Foundation oraz The Western Civilization Foundation. Transmisję z konferencji przeprowadziły Radio Maryja i Tv Trwam.