Orędzie nadziei dla Afryki
Misja ewangelizacyjna Kościoła w Afryce nie skupia się tylko na
pokonywaniu przeszkód natury politycznej, religijnej czy społecznej,
powstrzymujących rozwój Kościoła, ale stara się wyjść naprzeciw współczesnym,
naglącym potrzebom ludzkim, zwłaszcza tym, które umniejszają godność człowieka.
Ta rzeczywistość, w której żyje wiele milionów Afrykanów, nie może być
przemilczana i pominięta przez Kościół. Ma tego świadomość Ojciec Święty.
Benedykt XVI w czasie swojej pielgrzymki do Beninu nazwał Afrykę „duchowymi
płucami ludzkości”. Kontynent ten może dać światu bardzo wiele. Wśród
pozytywnych stron kultur afrykańskich, związanych mocno z tradycyjnymi
wartościami, można wymienić chociażby respekt dla życia, co wyraża się także w
tym, że dzieci są skarbem, a aborcja napawa wstrętem. Ta sakralność życia
ludzkiego jest ochraniana przez zakazy i nakazy. Okazywany jest także respekt
dla godności człowieka oraz doceniana wierność w zaangażowaniu, która jest
traktowana jako znak dojrzałości. Uznaje się, że życie zawiera wymagania moralne
i te postrzegane są jako przywiązanie do samego życia i uznanie osoby.
Wartości te przejawiają się także w sferze kulturowej przez troskę o to, by
usytuować człowieka w jego środowisku naturalnym, gdzie ma się czuć u siebie,
przekazywanie tradycji przez opowieści, poematy, hymny, przysłowia, zagadki
itp., włączenie całej wspólnoty w wychowanie młodzieży i ukierunkowanie jej na
wychowanie wspólnotowe i społeczne oraz poważne traktowanie wychowania moralnego
młodzieży. Uroczysty wymiar życia jest celebrowany przez stosowne obrzędy.
Okazuje się także poszanowanie dla osób starszych.
Wreszcie w sferze społecznej godna podkreślenia jest gościnność, która jest
obowiązkiem i stanowi najbardziej powszechną wartość w całej Afryce. Między
przyjaciółmi, krewnymi i członkami tego samego rodu istnieje wielkie poczucie
solidarności, przynależności i dzielenia się. Istnieje także troska o
zapewnienie i promocję sprawiedliwości i pokoju we wspólnocie. Można także
odnaleźć respekt wobec władzy starszyzny oraz troskę o ubogich i chorych, wdowy
i sieroty.
Jednak Afryka to również olbrzymie problemy społeczne. Na to także zwracał uwagę
Benedykt XVI. Wśród negatywnych aspektów życia społecznego w Afryce można
wymienić m.in. obniżanie się warunków życia ludzkiego, niedostatek środków na
wychowanie młodzieży, brak elementarnych służb sanitarnych i społecznych,
powodujący utrzymywanie się chorób endemicznych, szerzenie się straszliwej plagi
AIDS, przytłaczający ciężar zadłużenia zagranicznego, przerażające bratobójcze
wojny podsycane przez cyniczny handel bronią, haniebny i tragiczny los uchodźców
i wygnańców. Raporty Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju podają, że wśród
ponad 170 sklasyfikowanych krajów ostatnie miejsca gremialnie zajmują kraje
Afryki Subsaharyjskiej.
Widoczny jest wciąż niedostatek środków na kształcenie młodzieży, sprawiający,
iż w Afryce Subsaharyjskiej rośnie wskaźnik analfabetyzmu wśród dorosłych.
Niepokoi nadal słabo rozwinięta służba zdrowia, wysoka śmiertelność niemowląt
oraz obniżenie się średniej długości życia, głównie z powodu pandemii AIDS.
Niepokojące są dane dotyczące zwiększania się obszarów biedy, braku środków
pierwszej potrzeby, w tym także dostępu do wody pitnej, coraz większego upadku
instytucji państwa oraz coraz większej zależności państw afrykańskich od państw
bogatych. Paradoksalnie bogactwa naturalne kontynentu są zupełnie niewspółmierne
do nędzy jego mieszkańców.
W wielu państwach afrykańskich istnieją bardzo poważne napięcia społeczne, które
hamują postęp i prowadzą do zamieszek politycznych oraz do wojen. W wielu
krajach można zaobserwować systematyczne łamanie praw człowieka, z wszystkimi
cierpieniami ludzkimi, które są ich następstwem. Mimo tych wielu negatywnych,
tragicznych aspektów życia kontynentu Kościół, głosząc Ewangelię, nie przestaje
pokładać ufności w Afrykanach i stąd przez tę zakończoną wczoraj podróż i
przekazaną adhortację apostolską Ojciec Święty Benedykt XVI rozwija „Africae
munus” – „zadanie Afryki”.
Ociec Jarosław Różański OMI
Autor jest profesorem Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w
Warszawie, gdzie jest kierownikiem Sekcji Misjologii i kierownikiem Katedry
Historii Misji.