Trójmiasto. IPN organizuje przejazdy historyczny „Śladami Sierpnia ’80”
Przejazdy historyczne „Śladami Sierpnia ’80” proponuje chętnym gdański oddział IPN. Zabytkowy autobus Jelcz 043 zawiezie podróżnych w miejsca związane ze zdarzeniami sprzed 37. lat. Przewodnikami będą pracownik IPN oraz działacze „Solidarności” – bohaterowie Sierpnia ’80.
„Przejazdy adresowane są do wszystkich, którzy chcieliby w niecodzienny sposób poznać historię Sierpnia ’80. Pokażemy miejsca związane z historycznymi zdarzeniami, w tym również te, które na co dzień nie są dostępne. W każdym z takich miejsc zatrzymamy się na chwilę, by posłuchać relacji osób, które uczestniczyły w rozgrywających się tam zdarzeniach w 1980 roku” – powiedział PAP Arkadiusz Kazański – historyk Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku, który będzie głównym przewodnikiem w trakcie wycieczek.
W planie są dwie wyprawy – po Gdańsku i Gdyni. Każda z nich potrwa około trzech godzin.
Na wtorek 29 sierpnia zaplanowano przejazd po Gdańsku. Jego uczestnicy odwiedzą Zajezdnię Tramwajową we Wrzeszczu, Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych Nr 12, Port Gdański, Gdańską Stocznię Remontową i Stocznię Gdańską. Przejazd zakończy się przy historycznej Sali BHP, w której w 1980 roku podpisano porozumienia sierpniowe.
W przejeździe tym udział weźmie sześciu byłych pracowników odwiedzanych po drodze firm – uczestników strajków, jakie miały miejsce przed 37 laty. Będą to: b. pracownik Stoczni Gdańskiej im. Lenina Henryk Jagielski, b. pracownicy Portu Gdańskiego Andrzej Michałowski i Czesław Nowak, b. pracownik Przedsiębiorstwa Robót Kolejowych nr 12 Andrzej Osipów, b. pracownik Zajezdni Tramwajowej we Wrzeszczu Stanisław Stencel oraz b. mechanik Gdańskiej Stoczni Remontowej Zdzisław Złotkowski.
Z kolei 30 sierpnia IPN zaprasza na historyczny przejazd po Gdyni. Trasa tego przejazdu będzie wiodła przez Stocznię im. Komuny Paryskiej, Port Gdyński, Stocznię Remontową „Nauta”, Parafię Matki Bożej Nieustającej Pomocy i św. Piotra Rybaka oraz Parafię Najświętszego Serca Pana Jezusa.
O gdyńskich epizodach Sierpnia ’80 opowiedzą: dawni pracownicy Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni Henryk Mierzejewski i Jerzy Miotke oraz Danuta Sadowska – historyk, która na przełomie 1980 i 1981 roku była pracownikiem Zespołu Analiz Bieżących MKZ NSZZ „Solidarność” w Gdańsku.
Oba historyczne przejazdy odbędą się zabytkowym Jelczem 043 – tzw. „Ogórkiem”, który to typ autobusu wykorzystywany był w latach 80. w komunikacji miejskiej w Trójmieście.
Na każdego uczestnika wycieczki czeka mały poczęstunek i zestaw pamiątek książkowych związanych z „Solidarnością”.
W wycieczce po Gdańsku udział wziąć może maksymalnie 35 osób, w Gdyni – 40. Na oba przejazdy można zapisać się wcześniej za pośrednictwem strony http://gdansk.ipn.gov.pl. Tam także znaleźć można wszystkie informacje organizacyjne, w tym dotyczące miejsc, z których będą startować i kończyć się wycieczki.
Pierwsze strajki latem 1980 roku były reakcją na podwyżki cen mięsa i wędlin, wprowadzone przez ówczesną ekipę Edwarda Gierka. W połowie sierpnia zaczęły się strajki na Wybrzeżu.
Największy – zorganizowany przez Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża – rozpoczął się 14 sierpnia w Stoczni Gdańskiej. Strajkujący żądali m.in. przywrócenia do pracy Anny Walentynowicz, podwyżek płac, wybudowania pomnika ofiar Grudnia 1970 r. Z czasem do strajkujących w stoczni zaczęły dołączać delegacje strajkujących zakładów pracy z innych miast.
30 sierpnia 1980 r. podpisano Porozumienia Szczecińskie, kończące strajki 1980 roku na Pomorzu Zachodnim. Było to pierwsze z porozumień zawartych pomiędzy strajkującymi robotnikami a rządem. Następnego dnia w Gdańsku przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS) Lech Wałęsa i wicepremier Mieczysław Jagielski podpisali porozumienie gdańskie.
Porozumienia Sierpniowe doprowadziły do powstania NSZZ „Solidarność” – pierwszej w krajach komunistycznych, niezależnej od władz, legalnej organizacji związkowej – i stały się początkiem przemian z 1989 roku – obalenia komunizmu i końca systemu jałtańskiego. Strajkujący wywalczyli też m.in. na prawo do strajku, budowę pomnika ofiar grudnia 1970 oraz ograniczenie cenzury.
PAP/RIRM