Prof. W. Ratajczak w TV Trwam: Twórczość S. Żeromskiego nie pozostawia obojętnym. Potrafi ona irytować i prowokować. Jego pokolenie było pokoleniem niepokornych

Twórczość Stefana Żeromskiego nie pozostawia obojętnym. Potrafi ona irytować i prowokować. Żeromski nie był pisarzem, który starałby się komuś przypodobać. Przeciwnie. Umiał się narazić bardzo wielu czytelnikom i krytykom. Jego pokolenie było pokoleniem niepokornych. Kilkanaście lat później właśnie ono zacznie upominać się o polską niepodległość. Następnie w 1918 r. i w kolejnych latach będzie tę niepodległość wywalczać aż do obrony w roku 1920. Wśród rówieśników pisarza byli tak wybitni narodowcy, jak i socjaliści, ale wspólna jest im miłość do ojczyzny – powiedział prof. Wiesław Ratajczak, historyk literatury na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w Poznaniu, w programie „Rozmowy niedokończone” na antenie TV Trwam.

Prezentując postać Stefana Żeromskiego prof. Wiesław Ratajczak powiedział, że „trudno znaleźć drugiego pisarza, który byłby dla co najmniej dwóch pokoleń tak bardzo ważny, gdy myśleć o sprawach wspólnoty narodowej, niepodległości i organizacji państwa”.

– Twórczość Żeromskiego nie pozostawia obojętnym także dlatego, że potrafi ona irytować i prowokować. Żeromski nie był pisarzem, który starałby się komuś przypodobać. Przeciwnie. Umiał się narazić bardzo wielu czytelnikom i krytykom. Dowodem tego jest reakcja na jego ostatnią wielką powieść „Przedwiośnie” – wskazał profesor.

Nie sposób mówić o Stefanie Żeromskim nie umieszczając go w konkretnych czasach i między konkretnymi ludźmi.

– Pokolenie Żeromskiego było pokoleniem niepokornych. Kilkanaście lat później właśnie ono zacznie upominać się o polską niepodległość. Następnie w 1918 r. i w kolejnych latach będzie tę niepodległość wywalczać aż do obrony w roku 1920. Wśród rówieśników pisarza byli tak wybitni narodowcy, jak i socjaliści, ale wspólna im będzie miłość ojczyzny – powiedział historyk.

Według Wiesława Ratajczaka, „twórczość Żeromskiego jest swego rodzaju literackim eksperymentem. Nie jest on kimś, kto ma raz na zawsze wypracowaną metodę. Wiedział on, jak poważną i ryzykowną sprawą jest pisanie oraz jak ważny jest w literackim rzemiośle eksperyment i zdolność do poszukiwania języka, który najpełniej wyrazi prawdę o świecie”.

– Żeromskiemu najbardziej obmierzła jest idea, która kazałaby oddzielić sprawy prywatne od narodowych oraz sprawy rodzinne od polskich. Stąd o sprawach Polski pisał z emocją, która nie pozostawia nikogo obojętnym, choć te emocje przyjmowały często formę oskarżeń i analiz nieporządku w Polsce – dodał.

Polski prozaik nie zatrzymywał się tylko na chwili obecnej, ale myślą wybiegał w przyszłość ojczyzny.

– W chwili, kiedy zaczyna spodziewać się, że niepodległość nie jest tak odległa, jak mogłoby się wydawać i dokona się jeszcze za jego życia, mówi, że będziemy musieli bardzo gruntownie przepracować swoją tradycję. Literatura czasów niewoli niekoniecznie będzie odpowiednia na czas wolności. Trzeba będzie ją na nowo przemyśleć i – być może – wypracować jej nowy wzór – zauważył historyk.

Stefan Żeromski w czasie XX-lecia międzywojennego ze zrozumieniem geopolityki zaczyna myśleć o Polsce i Europie.

– Wiedział, że kwestią podstawową jest utrzymanie Polski z wybrzeżem. Przyczyniał się do tego słowem i czynem choćby przez zaangażowanie w 1920 r. w akcję plebiscytową na Warmii. Niewątpliwie Stefan Żeromski jest jednym z największych polskich pisarzy, który doskonale potrafił pisać o sprawach ogólnych, europejskich  – podkreślił gość TV Trwam.

radiomaryja.pl