Prof. E. Łon: Był to rok znacznego spadku inflacji

2023 r. był rokiem znacznego spadku inflacji. Obniżyła się zarówno inflacja produkcyjna, jak również inflacja konsumpcyjna, a także inflacja konsumpcyjna bazowa. W ostatnich latach pojawiły się czynniki nadzwyczajne, jak pandemia koronawirusa oraz wojna na Ukrainie. W tej sytuacji pojawienie się podwyższonej inflacji było trudno do uniknięcia – wskazuje prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu dr hab. Eryk Łon.

Rok znacznego spadku inflacji

Znajdujemy się obecnie w drugiej połowie ostatniego miesiąca 2023 roku. W związku z tym pojawia się okazja do pewnego podsumowania całego roku. Z uwagi na charakter swoich zainteresowań naukowych w tym artykule skoncentruję się z natury rzeczy na sprawach gospodarczych. Warto zauważyć, że był to rok znacznego spadku inflacji. Obniżyła się zarówno inflacja produkcyjna, jak również inflacja konsumpcyjna, a także inflacja konsumpcyjna bazowa. Inflacja produkcyjna spadła z 20,5 proc. w grudniu 2022 roku do minus 4,1 proc. w październiku 2023 roku. Inflacja konsumpcyjna obniżyła się z 11,5 proc. w grudniu 2022 roku do 8,0 proc. w październiku 2023 roku. Szczególnie istotne znaczenie ma spadek inflacji konsumpcyjnej.

Wspominam o tym dlatego, że to właśnie w odniesieniu do inflacji konsumpcyjnej ustalony został niegdyś bezpośredni cel inflacyjny, który kształtuje się na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym pasmem odchyleń od 1,5 proc. do 3,5 procent. Warto w tym kontekście bardzo wyraźnie podkreślić, że z uwagi na pojawienie się czynników nadzwyczajnych możliwe jest czasowe przebywanie inflacji konsumpcyjnej poniżej poziomu 1,5 proc. lub też powyżej 3,5 procent. Takimi czynnikami nadzwyczajnymi były w ostatnich latach pandemia koronawirusa oraz napaść Rosji na Ukrainę. W tej sytuacji pojawienie się podwyższonej inflacji było trudne do uniknięcia.

Najważniejsze jest to, że dzięki między innymi działaniom Narodowego Banku Polskiego doszło do znacznego zmniejszenia się natężenia zjawisk inflacyjnych. Rada Polityki Pieniężnej aż 11 razy podwyższyła stopy procentowe, co świadczy o bardzo dużej determinacji członków RPP w walce ze zjawiskami inflacyjnymi. Jednocześnie warto podkreślić, że działania RPP prowadzone były w taki sposób, aby nie wywołać znacznych szkód w realnej sferze gospodarki. Wprawdzie wskaźnik nastrojów PMI w przemyśle spadł poniżej 50 punktów, a realna roczna zmiana produkcji przemysłowej od lutego do września 2023 roku kształtowała się na ujemnym poziomie, ale sytuacja na rynku pracy wciąż jest bardzo dobra.

Stopa bezrobocia kształtuje się aktualnie na bardzo niskim poziomie 5,0 proc., co samo w sobie jest jednym z kluczowych osiągnięć rządów Zjednoczonej Prawicy oraz polskiego banku centralnego. Z uwagi na potrzebę walki z inflacją i stosowanie w związku z tym restrykcyjnej polityki pieniężnej doszło w tym roku do wyhamowania wzrostu gospodarczego. Prawdopodobnie uda się w tym roku uniknąć nam recesji.

Jednocześnie stan finansów publicznych był na tyle dobry, że udało się w tym roku wypłacić 13. oraz 14. emeryturę. Jest to bardzo ważne ze społecznego punktu widzenia. Jednocześnie podjęte zostały działania mające na celu ochronę gospodarstw domowych. Zapowiedziano poza tym zmianę charakteru programu 500 plus w program 800 plus.. W swoim expose z 11 grudnia premier Mateusz Morawiecki przedstawił szereg wyzwań, przez którymi stoi Polska.

Mocne fundamenty polskiej gospodarki

Bardzo ciekawe wieści napłynęły ponadto w tym roku z rynków finansowych. Przykładowo, byliśmy świadkami umocnienia złotego, co potwierdzało zasadność tezy o mocnych fundamentach polskiej gospodarki. Umocnienie kursu rodzimej waluty miało swój wydźwięk antyinflacyjny. Z kolei na giełdzie warszawskiej byliśmy świadkami silnej hossy. Warszawski Indeks Giełdowy przebił szczyt historyczny. Warto zauważyć, że nastąpiło ożywienie zainteresowania wschodzącymi rynkami akcji. Szczyty historyczne bite były przez nie tylko indeksy w Argentynie oraz Turcji, lecz także przez indeksy na Węgrzech oraz w Indiach.

Szansa na rozpoczęcie fazy łagodzenia polityki pieniężnej

Wydaje się, że ta sytuacja mogła mieć swoje źródło w nadziejach na rozpoczęcie fazy łagodzenia polityki pieniężnej przez największe banki centralne świata, a coraz więcej mówi się o tym, że rozpoczęcie fazy obniżek ma nastąpić w 2024 roku. Co ciekawe, analitycy banku inwestycyjnego Goldman Sachs przewidują, że do ,,pierwszej obniżki” w strefie euro dojdzie szybciej, niż można się było tego dotychczas spodziewać. W związku z tym swój rekord historyczny przebił także indeks giełdowy w Niemczech. Warto pamiętać, że gospodarka niemiecka jest kluczową gospodarką strefy euro.

Trwa wojna ekonomiczna

Czego można spodziewać się w przyszłości ? Wydaje się z uwagi na coraz mocniejszą pozycję polskiej gospodarki, jaka uwidoczniła się w ostatnich latach, że możemy być świadkami oddziaływania różnych ośrodków zagranicznych, które będą starały się naszą pozycję gospodarczą osłabiać. Poszczególne kraje współpracują ze sobą na arenie międzynarodowej. Współpraca ta polega na tym, że trwa wymiana towarów, usług, kapitałów. Z drugiej strony pomiędzy poszczególnymi krajami trwa także rywalizacja. Trwa określona wojna ekonomiczna, której istotą jest walka o własność. Podejmowane są próby przejmowania przedsiębiorstw.

W ostatnich latach byliśmy świadkami utrwalania pozycji spółek Skarbu Państwa, które okazały się  być  trwałym elementem polskiej rzeczywistości ekonomicznej. Podejmowane były także działania służące repolonizacji naszej gospodarki. Czy tak będzie nadal? W związku ze zmianami politycznymi pojawia się szereg różnego rodzaju pytań, wątpliwości. Mogą pojawić się skłonności do rozważań o potrzebie prywatyzacji tych przedsiębiorstw, w których Skarb Państwa posiada akcje.

Z tego punktu widzenia potrzebne jest mocne podnoszenie w debacie publicznej argumentów o znacznej roli spółek Skarbu Państwa. Mogą one pełnić ważną funkcję ze społecznego punktu widzenia, na przykład w okresach trudniejszych, takich jak pojawienie się różnego typu szoków, którymi w ostatnich latach były różnego typu kryzysy związane z wydarzeniami pandemicznymi czy też geopolitycznymi, które uwidoczniły się między innymi w napaści Rosji na Ukrainie.

Warto bronić dobrego imienia Narodowego Banku Polskiego

Szczególnie istotne znaczenie ma dbałość o obronę dobrego imienia Narodowego Banku Polskiego. W ostatnim czasie zostało podjętych szereg różnych działań mających temu służyć. Za bardzo ważne uważam szczególnie organizowanie konferencji przez członków zarządu NBP, którzy przedstawiali ważne argumenty, wskazując na pozytywną rolę NBP w rozwoju społeczno-gospodarczym naszego kraju. Wspominam o tym dlatego, że kluczowe znaczenie ma prowadzenie dialogu z naszymi rodakami, których warto informować o roli własnego banku centralnego, o roli gotówki w obrocie gospodarczym.

Groźba dalszego ograniczania suwerenności naszego kraju

Warto pamiętać, że wisi nad Polską groźba ponawiania się dążeń zagranicznych zmierzających do dalszego ograniczenia suwerenności naszego kraju. To jest problem ważny z bardzo rożnych punktów widzenia. Z jednej strony z punktu widzenia obrony suwerenności jako wartości samej w sobie. Z drugiej strony potrzeba walki o suwerenność, z którą wiążę się prawo do decydowania o polityce, jaka jest prowadzona w różnych obszarach życia na terenie naszego kraju. Potrzeba ta związana jest z takim oto przekonaniem, że sami lepiej zadbamy o swoje interesy gospodarcze, niż uczynią to inni. Przyszłość wiąże się z ryzykiem.

Nie wiemy, jak nowa większość rządowa zachowa się w sytuacji pojawienia się różnego typu zagrożeń międzynarodowych. Bardzo ważna jest dbałość o społeczny charakter gospodarki rynkowej. Warto zacytować w tym kontekście ważne słowa zasłużonego działacza NSZZ ,,Solidarność”, Alfreda Bujary, który w kontekście walki o prawo do wypoczynku niedzielnego dla pracowników handlu powiedział: ,,Będziemy bronili niedziel wolnych od handlu. To walka o godność pracowników handlu. Będziemy robić wszystko, by zachować te niedziele. Na ile to się uda, to zobaczymy”.

To ważne słowa. Wskazują one na potrzebę walki na różnego typu obszarach życia społeczno-gospodarczego o szereg ważnych spraw. Nie wolno się poddawać!

prof. Eryk Łon