Nowe przepisy dotyczące ochrony cudzoziemców
Od soboty obowiązują zapisy nowelizacji ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony w Polsce. Regulacja dostosowuje krajowe przepisy do norm unijnych i określa takie kwestie jak np. dostęp do opieki medycznej czy socjalnej.
Głównym celem nowelizacji jest wdrożenie do polskiego prawa unijnej dyrektywy w sprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzynarodowej, czyli uchodźców lub osób objętych tzw. ochroną uzupełniającą (udziela się jej osobom, którym nie przyznano statusu uchodźcy, lecz które w razie powrotu do kraju pochodzenia będą realnie narażone na ryzyko doznania poważnej krzywdy).
Sama dyrektywa jest częścią tzw. pakietu azylowego w ramach wspólnego europejskiego systemu azylowego. Jest zadaniem jest m.in. określenie kategorii cudzoziemców, którzy mogą korzystać z ochrony międzynarodowej, a także przysługujących im uprawnień, w tym np. do korzystania z opieki medycznej i socjalnej czy prawa do łączenia rodzin.
Dyrektywa została przyjęta w grudniu 2011 r., termin jej implementacji minął dwa lata później. Jak podano w uzasadnieniu projektu ustawy, który przygotowało MSW, przepisy dyrektywy są wdrażane do polskiego porządku prawnego w dopuszczalnym, minimalnym zakresie.
Zgodnie z wchodzącymi w życie przepisami, osoby ubiegające się o status uchodźcy, które nie posiadają dowodów potrzebnych do nadania im tego statusu, będą zobowiązane przedstawić informacje niezbędne do ustalenia stanu faktycznego. W myśl ustawy, jeśli cudzoziemiec ubiegających się o status uchodźcy nie posiada dowodów potwierdzających okoliczności wskazane w uzasadnieniu wniosku, okoliczności te można uznać za udowodnione, gdy są spełnione łącznie następujące warunki: wnioskodawca przedstawił wiarygodne i spójne informacje niezbędne do ustalenia stanu faktycznego sprawy; przedstawił wszystkie posiadane informacje i dowody służące do ustalenia stanu faktycznego i szczegółowo wyjaśnił przyczyny braku innych informacji i dowodów; jego wyjaśnienia są spójne, wiarygodne i nie są sprzeczne z zebranymi w sprawie dowodami i materiałami oraz jeśli wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o nadanie mu statusu uchodźcy w najwcześniejszym możliwym terminie, chyba że może wskazać uzasadniony powód, dlaczego tego nie zrobił.
Nowela nakłada też na Urząd ds. Cudzoziemców obowiązek szukania, w miarę możliwości, krewnych małoletniego bez opieki, jeśli nadano mu status uchodźcy lub udzielono tzw. ochrony uzupełniającej. Obecnie taki nakaz dotyczy tylko okresu, gdy trwa postępowanie w jednym z tych dwóch przypadków.
Zgodnie z nowymi przepisami Urząd ma m.in. poinformować małoletniego cudzoziemca o możliwości poszukiwania jego krewnych za pośrednictwem międzynarodowych organizacji pozarządowych; udzielić mu pomocy w nawiązaniu kontaktu z takimi organizacjami i udzielić mu pomocy w zainicjowaniu poszukiwań jego krewnych.
W noweli znalazła się też regulacja, która pozwoli na uzyskanie prawa pobytu rodzinom osób objętych ochroną międzynarodową, którzy razem z tymi ostatnimi nielegalnie wjechali lub przebywali na terytorium Polski, a którzy sami nie złożyli wniosku o przyznanie statusu uchodźcy lub nie zostali objęci takim wnioskiem. Posiadający zezwolenie na pobyt czasowy członkowie rodzin osób objętych ochroną międzynarodową mają uzyskać prawo do świadczeń pomocy społecznej.
Zgodnie z nowymi przepisami osoby, które uzyskały w Polsce status uchodźcy lub udzielono im ochrony uzupełniającej, będą mogły skorzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, po spełnieniu dwóch warunków: zamieszkania w Polsce i kryterium dochodowego (określonego w ustawie o pomocy społecznej; dochód na jednego członka rodziny nieprzekraczający 351 zł – PAP).
Nowela przewiduje też wprowadzenie procedury umożliwiającej potwierdzenie ukończenia studiów wyższych przez uchodźców i osoby objęte ochroną uzupełniającą, jeśli ci nie dysponują dyplomem. W ramach regulacji dotyczących uznawania kwalifikacji zawodowych osoby, które korzystają z ochrony międzynarodowej i ich rodziny, będą traktowane na równi z obywatelami państw UE. Przewidziano też procedury uznawania kwalifikacji w takich zawodach regulowanych jak np. lekarz, weterynarz, aptekarz, architekt czy pielęgniarka.
PAP