Dawne zwyczaje wielkanocne na Kujawach

Specjalnie tworzone na Wielkanoc dywany z sypanego piasku pokrywały niegdyś podwórka i gliniane podłogi izb na kujawskich wsiach. Dominowały motywy roślinne, ale spotkać można było też figury geometryczne i postaci zwierząt.

Tradycja sypania dywanów prawdopodobnie sięgała XIX wieku, chociaż mogła mieć jeszcze wcześniejsze korzenie. Zwyczaj zaczął zanikać w okresie międzywojennym, ale praktycznie zaginął krótko po drugiej wojnie światowej.

Kompozycje z piasku często przypominały kujawskie hafty, bo przecież tworzyły je te same gospodynie. Podobnie, jak na obrusach i serwetkach, pojawiały się ornamenty roślinne w różnych stylizacjach – motywy kwiatów i gałązek.

Tworzenie dywanów było dopełnieniem przedświątecznych porządków w gospodarstwie i chałupach, które starano się zakończyć przed Wielką Środą. Krótko przed świętami przyozdabiano też izby, między innymi kwiatami wykonanymi z bibułki.

Na Kujawach dywany z piasku pojawiały się też w innych porach roku, przed wizytami ważnych gości w domu. Tak przyozdabiano podwórka i izby przed spodziewanym przybyciem na przykład księdza, kawalera starającego się o rękę córki czy przed zmówinami, czyli spotkania rodziców panny i kawalera dotyczącego ślubu i wesela, a także związanych z tym innych kwestii, jak na przykład posag.

Współcześnie zwyczaj sypania dywanów z piasku starają się przypominać podczas pokazów grupy folklorystyczne, ośrodki kultury i muzea etnograficzne.

PAP/RIRM