Cena chciwości

W Wielkim Tygodniu myślimy o wszystkich postaciach tego Bosko-ludzkiego
dramatu, który kulminować będzie w Wielki Piątek. Wśród tych postaci jest także
Judasz. Wkracza on do ewangelicznej akcji pouczaniem samego Chrystusa na temat
moralnego obowiązku wsparcia biednych zamiast marnotrawienia pieniędzy na
bezużyteczne gesty (namaszczenie stóp Chrystusa drogocennym olejkiem; zob. J 12,
1-6). Los biednych był dla Judasza jednak obojętny, bo naprawdę chodziło mu w
tych wymówkach o dobry stan sakiewki uczniów Chrystusa, z której Judasz
podkradał jakieś sumy. Do końca wydarzeń Wielkiego Piątku widzimy go
krzątającego się koło trzydziestu srebrników, za które zdradził swojego
Nauczyciela i Przyjaciela.

Zazwyczaj zauważa się w czynie Judasza zdradę. Konieczne jest jednak
dookreślenie jej celu, bo inaczej maksymalnie głęboko nie zidentyfikujemy
moralnego przesłania zawartego w tym fragmencie Ewangelii. Celem zdrady Judasza
były pieniądze, ale jego problem to nie ordynarne złodziejstwo, z którego
rozumieniem zazwyczaj nie mamy większych trudności. Kradnie się pieniądze w
jakimś celu. Nie dowiadujemy się wprost z Pisma Świętego, po co Judasz gromadził
pieniądze i czy w ogóle je wydawał. Wnioskować o tym można jednak z dokonanego
przez Judasza czynu zdrady Chrystusa. Zdaniem św. Tomasza, za złodziejstwem i
zdradą Judasza kryła się wada chciwości. Ta wada moralna – jedna z siedmiu wad
głównych – jest niezwykle niebezpieczna. Arystoteles uważał ją za nieuleczalną,
a św. Tomasz za bardzo trudno uleczalną. Judasz kradł dlatego, że był chciwy,
czyli traktował bogactwo jako cel działania, a nie jako środek do jakiegoś celu.
Jego podkradanie wspólnej kasy i zdrada Chrystusa miały za cel posiadanie
pieniędzy, a mówiąc precyzyjniej – przyjemność z ich posiadania. Zdrada to
bowiem jedna z siedmiu "córek", czyli skutków, wady chciwości – podkreślał św.
Grzegorz, a za nim św. Tomasz z Akwinu.

By skorzystać z lekcji życia Judasza, trzeba jeszcze zidentyfikować przyczynę
jego chciwości, w czym znów pomocni mogą być św. Grzegorz i św. Tomasz. Zdaniem
tych myślicieli, w rachubę wchodzi tu albo chęć wywyższenia się, albo lęk przed
poradzeniem sobie w świecie. Która z tych przyczyn zadziałała w przypadku
Judasza, tego nie wiemy. Dla wypracowania strategii walki z zagrożeniem przez
wadę chciwości ważna jest jednak identyfikacja tych przyczyn. Praca nad sobą – w
kierunku hojności, cnoty moralnej przeciwnej wadom chciwości i rozrzutności –
winna zatem zmierzać z jednej strony w kierunku wypracowania siły poradzenia
sobie z uczuciem lęku przed trudami życia, a z drugiej – w kierunku rozumienia
naszej prawdziwej wielkości. Tej wielkości niczego nie może dodać posiadanie
jakichkolwiek dóbr materialnych. Uchwyceniu i przejęciu się tą prawdą na temat
pisanej człowiekowi wielkości służy pamięć o śmiercionośnych skutkach chciwości,
z powodu czego św. Paweł określił ją "korzeniem wszystkich grzechów". W tym
mianowicie sensie jest ona tym "korzeniem", że może prowadzić do wszystkich
zbrodni, w tym i Bogobójstwa. Oto widać, jaka jest cena chciwości!

Trudno zatem lekceważyć sobie wadę chciwości, z czym współcześnie mamy chyba
do czynienia, o czym można wnioskować z braku zainteresowania w tym kierunku
myślicieli katolickich. Skoro jednak jedną z przyczyn sądowego mordu na
Chrystusie była zdrada Jego ucznia właśnie z powodu chciwości, to sprawa tej
wady jest arcypoważna i aktualna jak najbardziej w społeczeństwach także
ubogich. Chciwość wcale nie musi się wiązać z posiadanym bogactwem i
dokonywaniem kradzieży, bo zniewalać może także ludzi biednych i tych, którzy
nie kradną.

Marek Czachorowski