Bytom: wystawa poświęcona 80. rocznicy ogłoszenia Pięciu Prawd Polaków

Od piątku 13 kwietnia w I Liceum Ogólnokształcącym im. Jan Smolenia w Bytomiu można oglądać wystawę IPN z okazji 80. rocznicy ogłoszenia Pięciu Prawd Polaków spod znaku Rodła. To patriotyczne przesłanie zostało przyjęte w marcu 1938 r. w Berlinie podczas I Kongresu Polaków w Niemczech.

Wystawa pt. „Prawdy Polaków. Manifestacja odwagi i wiary” przedstawia historię Związku Polaków w Niemczech, ilustruje przygotowania do berlińskiego kongresu oraz przyjętą deklarację. Ukazuje wpływ odrodzonej Rzeczypospolitej na życie Polaków w Niemczech i ich manifestacje polskości.

Ekspozycja została zaprojektowana przez delegaturę IPN w Opolu w języku polskim i niemieckim. Jak zaznaczają przedstawiciele IPN, mieszkający w Niemczech Polacy odważyli się na manifestację swojej polskości w stolicy Niemiec, zaledwie na tydzień przed agresją III Rzeszy na Austrię.

Wystawa nieprzypadkowo jest obecnie prezentowana w liceum im. Smolenia. Gdy po trzech powstaniach śląskich dokonano podziału Górnego Śląska, Bytom znalazł się w granicach Niemiec. Dzięki staraniom Polskiego Towarzystwa Szkolnego i Związku Polaków w Niemczech w 1932 r. uruchomiono tu pierwsze prywatne Polskie Gimnazjum Męskie na terenie Niemiec.

Na sztandarze i tarczy liceum widnieje znak Rodła – emblemat Związku Polaków w Niemczech, który stał się też znakiem polskich organizacji młodzieżowych działających w Rzeszy. Polaków z Niemiec nazywano „Rodłakami”. Symbol Rodła powstał na początku lat 30., a jego nazwa to zbitka pierwszych dwóch liter wyrazu „rodzina” i ostatnich trzech wyrazu „godło”. Znak symbolicznie przedstawia bieg Wisły z zaznaczonym na nim Krakowem.

3 grudnia 1937 r. w Domu Polskim w Zakrzewie Rada Naczelna Związku Polaków w Niemczech na nadzwyczajnym posiedzeniu podjęła decyzję o zorganizowaniu I Kongresu Polaków, który odbył się 6 marca 1938 r. w Berlinie, wzięło w nim udział ponad 5 tys. przedstawicieli polskiej ludności. Kongres był największą w tamtym okresie manifestacją narodową Polaków w Niemczech. W okresie międzywojennym na terytorium ówczesnych Niemiec mieszkało półtora miliona Polaków.

To właśnie podczas tego spotkania ogłoszono Pięć Prawd Polaków: „Jesteśmy Polakami. Wiara Ojców naszych jest wiarą naszych dzieci. Polak Polakowi bratem. Co dzień Polak Narodowi służy. Polska Matką naszą, nie wolno mówić o Matce źle”.

W grudniu ub.r. Senat podjął uchwałę o ustanowieniu roku 2018 – Rokiem Prawd Polaków spod Znaku Rodła.

„Prawdy Polaków spod Znaku Rodła przypominane w roku 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Państwo Polskie są, dzięki ich uniwersalnemu przesłaniu, wyjątkową okazją do pojednania narodowego i wyeksponowania wspólnotowego charakteru skarbca ideowego naszych przodków” – napisali senatorowie.

„Na Prawdach Polaków spod Znaku Rodła wciąż jesteśmy, jako Naród Polski, oparci – jak na opoce – pewnie i mocno. Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia rok 2018 Rokiem Prawd Polaków spod Znaku Rodła w trosce o to, aby Naród Polski wspomniał i oddał należny hołd Polakom spod Znaku Rodła z okresu międzywojennego XX wieku, Polakom, którzy trwali przy mowie i wierze ojców” – dodali.

Związek Polaków w Niemczech powstał 22 sierpnia 1922 r. jako spadkobierca wszystkich organizacji Polaków żyjących na dawnych terenach zaboru pruskiego i w Niemczech. Organizacja prowadziła działalność kulturalną, społeczną i gospodarczą, dbając zarówno o liczącą wówczas milion osób mniejszość polską, jak i starając się reprezentować wobec władz niemieckich interesy innych mniejszości narodowych. Związek miał swoich reprezentantów we władzach różnych szczebli. Z jego inicjatywy powstał m.in. Związek Spółdzielców Polskich i Związek Polskich Towarzystw Szkolnych.

Od 1933 r. symbolem ZPwN był znak Rodła. Organizacja została zdelegalizowana przez władze Niemiec w 1940 r., a jej działacze padli ofiarą represji. Wielu z nich Niemcy zamordowali, ponad tysiąc uwięzili w obozach koncentracyjnych. ZPwN wznowił działalność na terenie Niemiec już w 1945 r. i działa do dziś.

Wystawa będzie prezentowana w bytomskim liceum do 27 kwietnia.

PAP/RIRM