75. rocznica powstania Polskiego Państwa Podziemnego
Konferencje naukowe, wystawy, koncerty znalazły się w programie współorganizowanych w całym kraju przez Instytut Pamięci Narodowej obchodów, przypadającej 27 września 75. rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego.
„27 września 1939 r. oficjalnie utworzono Służbę Zwycięstwu Polski, pierwszą ogólnopolską organizację konspiracyjną złożoną z pionów cywilnego i wojskowego. W ciągu dwóch lat zorganizowano potężne struktury powielające w dużej części administrację państwa w czasie pokoju. Stąd mówimy, że było to Polskie Państwo Podziemne” – mówił Arkadiusz Indraszczyk z Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach podczas konferencji „W 75. rocznicę powstania struktur Polskiego Państwa Podziemnego”, która odbyła się w piątek w warszawskim Muzeum Niepodległości.
W Rzeszowie w Urzędzie Marszałkowskim odbyła się z kolei konferencja „Polskie Państwo Podziemne na Rzeszowszczyźnie”, której współorganizatorem były rzeszowski oddział IPN oraz Podkarpacka Rada ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Jak powiedział prof. Grzegorz Ostasz, struktury Polskiego Państwa Podziemnego na Rzeszowszczyźnie istniały od samego początku. Na przełomie września i października 1939 r. w Rzeszowie utworzony został podokręg okręgu krakowskiego Służby Zwycięstwu Polski, ale – jak zaznaczył – o dużej samodzielności. Polskie Państwo Podziemne na Rzeszowszczyźnie, czyli dzisiejszym Podkarpaciu, latem 1944 roku liczyło około 50 – 60 tys. żołnierzy, co stanowiło ogromną część struktur konspiracji wojskowej w kraju.
W Toruniu odsłonięto pomnik gen. Elżbiety Zawackiej, kurierki AK i jedynej kobiety cichociemnej. Rzeźba z brązu przedstawia około 80-letnią Zawacką, która siedzi wyprostowana na fotelu, z okularami w ręku, patrzy przed siebie, obok leży książka. Autorem dzieła jest toruński rzeźbiarz Tadeusz Porębski. Pomnik stanął na ul. Podmurnej przed siedzibą Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek.
W Poznaniu w Parku za Zamkiem Cesarskim otwarta została plenerowa wystawa „Polska Walcząca”. Jak powiedziała PAP Natalia Cichocka z poznańskiego oddziału IPN, przygotowana przez Instytut wystawa przypomina o fenomenie Polskiego Państwa Podziemnego – zjawisku wyjątkowym w okupowanej w latach II wojny światowej Europie. Składa się z 26 tablic z reprodukcjami historycznych zdjęć i dokumentów.
Na wystawie znajdują się sylwetki wybranych bohaterów, w tym także Żołnierzy Wyklętych, którzy kontynuowali walkę o niepodległość Polski, stawiając opór komunistycznej dyktaturze po 1944 r. „Dopełnieniem zawartej na tablicach opowieści są zdjęcia z prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na Powązkach, gdzie w ostatnich latach odnajdywane są i identyfikowane szczątki bohaterów Polski Walczącej, rozstrzelanych w komunistycznych więzieniach” – powiedziała Cichocka.
W Białymstoku nagrodami IPN „Świadek historii”, przyznawanymi za działania na rzecz upamiętniania i popularyzacji najnowszej historii Polski, uhonorowanych zostało sześć osób oraz – po raz pierwszy – szkoła podstawowa.
Nagrody przyznano po raz szósty. W tym roku uhonorowano: dr. Tadeusza Borowskiego-Besztę, Mariana (pośmiertnie) i Tadeusza Kiersnowskich, Andrzeja Rybnika, Jana Truszkowskiego, Edwarda Dziemianowicza (nagrodę odebrał syn Krzysztof) oraz Szkołę Podstawową nr 5 im. Stanisława Staszica w Łomży (nagrodę odebrała dyrektor tej placówki Małgorzata Pietrusewicz, dyrektor placówki).
75. rocznica powstania Państwa Podziemnego obchodzona była też m.in. w Gdańsku, Krakowie, Kielcach, Częstochowie, Lublinie, Łomży i wielu innych ośrodkach.
PAP