Audiencja generalna Ojca Świętego Franciszka 11.08.2021
Bracia i siostry, dzień dobry!
„Na cóż więc Prawo?” (Ga 3,19). Oto pytanie, które za św. Pawłem chcemy dzisiaj zgłębić, aby rozpoznać nowość życia chrześcijańskiego ożywianego przez Ducha Świętego. Apostoł pisze: „Jeśli jednak pozwolicie się prowadzić duchowi, nie znajdziecie się w niewoli Prawa” (Ga 5,18). Natomiast adwersarze Pawła twierdzili, że Galaci musieli przestrzegać Prawa, by zostać zbawionymi. Apostoł w ogóle się z tym nie zgadza. Nie tak uzgodnił z innymi apostołami w Jerozolimie. Dobrze pamiętał słowa Piotra, który stwierdził: „Dlaczego teraz Boga wystawiacie na próbę, wkładając na uczniów jarzmo, którego ani ojcowie nasi, ani my sami nie mieliśmy siły dźwigać?” (Dz 15,10). Postanowienia, które wynikały z tego „pierwszego soboru” w Jerozolimie, były bardzo jasne: „Postanowiliśmy bowiem, Duch Święty i my, nie nakładać na was żadnego ciężaru oprócz tego, co konieczne. Powstrzymajcie się od ofiar składanych bożkom, od krwi, od tego, co uduszone, i od nierządu” (Dz 15, 28-29).
Kiedy Paweł mówi o Prawie, zwykle odnosi się do Prawa Mojżeszowego. Było ono związane z przymierzem, które Bóg zawarł ze swoim ludem. Według różnych tekstów Starego Testamentu, Tora – hebrajski termin oznaczający Prawo – jest zbiorem tych wszystkich przepisów i zasad, których Izraelici muszą przestrzegać na mocy przymierza z Bogiem. Skuteczną syntezę tego, czym jest Tora, można znaleźć w następującym tekście z Księgi Powtórzonego Prawa: „Pan na nowo będzie się cieszył ze świadczenia ci dobrodziejstw, jak cieszył się wyświadczając je twoim przodkom, jeśli będziesz słuchał głosu Pana, Boga swego, przestrzegając jego poleceń i postanowień zapisanych w księdze tego Prawa; jeśli wrócisz do Pana, Boga swego, z całego swego serca i z całej swej duszy” (30, 9-10). Przestrzeganie Prawa gwarantowało ludowi korzyści płynące z Przymierza i szczególnej więzi z Bogiem. Zawierając przymierze z Izraelem, Bóg ofiarował mu Torę, aby mógł zrozumieć Jego wolę i żyć w sprawiedliwości. Wielokrotnie, zwłaszcza w księgach prorockich okazuje się, że nieprzestrzeganie nakazów Prawa stanowiło prawdziwą zdradę przymierza, wywołującą reakcję gniewu Bożego. Związek między Przymierzem a Prawem był tak ścisły, że oba te elementy były nierozerwalne.
W świetle tego wszystkiego nietrudno zrozumieć, jak łatwo było misjonarzom, którzy przeniknęli do Galatów, gdy twierdzili, że przystąpienie do Przymierza pociągało za sobą również przestrzeganie Prawa Mojżeszowego. Jednak właśnie w tym punkcie możemy odkryć duchową inteligencję św. Pawła i wyrażoną przez niego wielką przenikliwość, będąc wspieranym przez łaskę, jaką otrzymał dla swojej misji ewangelizacyjnej.
Apostoł wyjaśnia Galatom, że w istocie Przymierze i Prawo nie są ze sobą powiązane nierozerwalnie. Pierwszym elementem, który wykorzystuje jest to, że przymierze zawarte przez Boga z Abrahamem opierało się na wierze w spełnienie obietnicy, a nie na przestrzeganiu Prawa, które jeszcze nie istniało. Apostoł pisze: „Chcę przez to powiedzieć: testamentu, uprzednio przez Boga prawnie ustanowionego [z Abrahamem], Prawo, które powstało czterysta trzydzieści lat później [wraz z Mojżeszem], nie może obalić tak, by unieważnić obietnicę. Bo gdyby dziedzictwo pochodziło z Prawa, tym samym nie mogłoby pochodzić z obietnicy. A tymczasem przez obietnicę Bóg okazał łaskę Abrahamowi” (Ga 3,17-18). Dzięki takiemu rozumowaniu Paweł osiągnął pierwszy cel: Prawo nie jest podstawą Przymierza, ponieważ przyszło później.
Argumentacja taka jak ta obala poglądy tych, którzy twierdzą, że Prawo Mojżeszowe jest konstytutywną częścią Przymierza. Tora, nie jest bowiem zawarta w obietnicy danej Abrahamowi. Mimo to, nie należy myśleć, że Paweł był przeciwny Prawu Mojżeszowemu. Wiele razy w swoich Listach broni jego boskiego pochodzenia i utrzymuje, że ma ono bardzo ściśle określoną rolę w historii zbawienia. Jednak Prawo nie daje życia, nie oferuje wypełnienia obietnicy, ponieważ nie jest w stanie jej urzeczywistnić. Ci, którzy szukają życia, muszą patrzeć na obietnicę i jej urzeczywistnienie w Chrystusie.
Drodzy przyjaciele, ta pierwsza wypowiedź Apostoła do Galatów ukazuje radykalną nowość życia chrześcijańskiego: wszyscy, którzy uwierzyli w Jezusa Chrystusa, są powołani do życia w Duchu Świętym, który wyzwala ich z Prawa i jednocześnie doprowadza je do pełni, zgodnie z przykazaniem miłości.
Tłumaczenie: Radio Watykańskie
