Wiele wybitnych postaci spoczywa na bielskich cmentarzach
Wiele wybitnych postaci spoczywa na cmentarzach w Bielsku-Białej i na Śląsku Cieszyńskim. Wśród mogił odnaleźć można groby działaczy społecznych, bohaterów wojennych, wybitnych naukowców i artystów.
Na cmentarzu parafialnym Opatrzności Bożej w Białej, małopolskiej części Bielska-Białej, pochowany jest Maciej Wojtyła, dziadek św. Jana Pawła II, który zmarł 23 września 1923 r. Grobem opiekują się siostry z pobliskiego Zgromadzenia Zakonnego Córek Bożej Miłości.
Na bialskim cmentarzu pochowano dwóch pięściarzy: medalistę Igrzysk Olimpijskich Zbigniewa Pietrzykowskiego oraz przedwojennego wicemistrza Polski Tadeusza „Teddy`ego” Pietrzykowskiego, który był więźniem niemieckich obozów Auschwitz i Neuengamme. Za drutami stoczył kilkadziesiąt walk, także z Niemcami. Spoczywa tutaj także Władysław Nehrebecki, reżyser wielu znanych kreskówek, w tym przygód Bolka i Lolka. Miejsce ostatniego spoczynku znalazł tu także płk Józef Kossarek, obrońca Polski przed czeską agresją w 1919 r., bohater wojny z bolszewikami i dowódca pułku w kampanii wrześniowej.
Stary cmentarz ewangelicki w Bielsku-Białej, dziś już nieczynny, skrywa doczesne szczątki wielu bielszczan, dzięki którym miasto rozkwitło na przełomie XIX i XX w. Spoczywa tu m.in. przedsiębiorca i filantrop Theodor Sixt. W testamencie zapisał swą okazałą willę miastu, a majątek rozdzielił między gminę ewangelicką i bielskich ubogich. Pochowano tu jednego z burmistrzów Bielska – Karola Ferdynanda Sennewaldta, a także niemieckiego uczonego, botanika i farmaceutę Philippa Johanna Ferdinanda Schura.
Na tej nekropolii, pomimo upływu lat, nadal widoczne są skutki powojennej „walki z niemczyzną”. Wielu mieszkańców miasta nosiło niemieckie nazwiska. Wiele z nich została zapisana na pomnikach gotycką czcionką. Komuniści po wojnie próbowali wyrugować pamięć o części bielszczan skuwając inskrypcje, oblewając je smołą lub nakładając beton.
Na bielskim cmentarzu żydowskim spoczywa m.in. prof. Michael Berkowitz, sekretarz Teodora Herzla, twórcy syjonizmu. Bielski kirkut to jedyna żydowska nekropolia w Polsce, na której pochowani zostali także czterej muzułmanie – żołnierze, którzy zginęli podczas I wojny światowej.
W Czechowicach-Dziedzicach koło Bielska-Białej spoczywa Henryk Flame ps. Bartek, dowódca największego oddziału NSZ, który po wkroczeniu Sowietów działał w Beskidach. Liczył kilkuset żołnierzy i podobną liczbę współpracowników. Stoczył wiele walk z UB i KBW. Najgłośniejszą akcją było zajęcie 3 maja 1946 r. Wisły w Beskidach. Flame został zastrzelony 1 grudnia 1947 r. przez milicjanta.
Na cmentarzu w podbielskich Mazańcowicach został pochowany żołnierz „Bartka” plut. Edward Biesok ps. Edek. Zginął w 1946 r. w potyczce z milicjantami na górze Błatnia w Beskidach. Miał wówczas 19 lat. Koledzy pochowali go w miejscu śmierci. Jego szczątki zostały odnalezione w 2014 r. Po ekshumacji spoczął na cmentarzu w rodzinnej wsi. Miejsca pochówku wielu zamordowanych przez komunistów podkomendnych „Bartka” wciąż nie zostały odnalezione. Wśród poszukiwanych jest m.in. Edward Michalik ps. Kanar.
Cieszyńska nekropolia skrywa prochy wielu wybitnych postaci. Wśród nich są polscy działacze społeczni: ks. Józef Londzin, Karol Miarka i Paweł Stalmach. W 2010 r. pochowano tam prochy płk. Gwidona Langera. Kierował Biurem Szyfrów. W jego zespole pracowali kryptolodzy i matematycy – Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski, którzy załamali szyfry niemieckiej Enigmy. W lipcu 1939 r. przekazał ten sekret aliantom, dzięki co w istotny sposób przyczyniło się do zwycięstwa w II wojnie. Zmarł w 1948 r. w Szkocji. Siedem lat temu jego szczątki zostały sprowadzone do Cieszyna.
Na cmentarzu ewangelickim Cieszyna spoczywa światowej sławy dyrygent i wieloletni kierownik artystyczny Filharmonii w Katowicach Karol Stryja.
Na cmentarzu „na gronicku” w Wiśle został pochowany założyciel i dyrektor artystycznego Ludowego Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” Stanisław Hadyna, który stworzył ponad 250 pieśni i 30 tańców oraz skomponował dwa koncerty fortepianowe i muzykę do filmów.
W Istebnej w Beskidzie Śląskim mieszkańcy składają kwiaty na grobie Gustawa Pilcha, pierwszego polskiego żołnierza, który poległ na tym terenie 1 września 1939 r. Mogiła znajduje się na tamtejszym cmentarzu ewangelickim.
PAP/RIRM