Podkarpackie: kwesty na ratowanie starych cmentarzy i dla podopiecznych albertynów

Na kilkudziesięciu cmentarzach Podkarpacia w środę odbywać się będą kwesty na potrzeby Rzeszowskiego Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta oraz na ratowanie zabytkowych pomników i nagrobków na starych nekropoliach regionu.

Niektóre zbiórki odbywały się już we wtorek, część będzie też kontynuowana w Zaduszki. Najwięcej jednak kwest odbywać się będzie w dniu Wszystkich Świętych.

Największą i najstarszą kwestą w regionie jest ta prowadzona na rzecz podopiecznych albertynów. Odbywa się ona od 1989 r. W tym roku, podobnie jak w latach minionych, prowadzona będzie na ponad 40 cmentarzach Rzeszowa i okolicznych miejscowości. W zbiórce weźmie udział młodzież ze szkolnych kół Caritas, studenci, ale także włodarze regionu oraz podopieczni i pracownicy albertynów – łącznie około półtora tysięcy wolontariuszy.

Prezes rzeszowskiego towarzystwa albertyńskiego Aleksander Zacios powiedział PAP, że tegoroczna zbiórka prowadzona jest przede wszystkim na bieżące potrzeby najbardziej potrzebujących, w tym podopiecznych Towarzystwa, ale także dla najbiedniejszych dzieci. Część pieniędzy zebranych na tegorocznej zbiórce zostanie bowiem przeznaczona na podarunki dla maluchów z okazji św. Mikołaja (organizowane razem z Caritasem i MOPS-em).

Spośród zebranych datków 90 tys. zł zostanie przeznaczona na spłatę kredytu bankowego zaciągniętego na budowę Centrum Integracji Społecznej. W działającej od kilku lat placówce podopieczni Towarzystwa przechodzą odpowiednie kursy, a później znajdują zatrudnienie, m.in. jako kucharze, czy w firmach sprzątających lub przy drobnych pracach budowlanych.

Koszt budowy Centrum wyniósł 3,5 mln zł, z czego pawie 2 mln pochodziło ze środków unijnych. Znaczną część rzeszowskie towarzystwo albertyńskie pokryło ze środków własnych, pochodzących głównie z kwest. Konieczne było także zaciągnięcie kredytu bankowego na siedem lat w wysokości ponad 600 tys. zł. Towarzystwo spłaca jedną ratę kredytu rocznie. Pieniądze na ten cel zbierane są właśnie podczas zbiórek na cmentarzach.

Zacios wyraził nadzieję, że także w tym roku mieszkańcy regionu będą równie hojni, jak w latach minionych.

„Choć pogoda nie dopisuje, i odwiedzających cmentarze może być mniej, ale liczymy na odruch serca i szczodrą rękę wszystkich ludzi dobrej woli. Każda złotówka do wielki dar dla tych najbiedniejszych” – powiedział Zacios.

Dzięki dotychczasowym kwestom albertyńskim udało się m.in. uruchomić w Racławówce koło Rzeszowa schronisko dla kobiet, rozbudować i zmodernizować schroniska dla mężczyzn w Jaśle i w Rzeszowie. Część pieniędzy przeznaczono na działanie świetlicy środowiskowej dla dzieci i młodzieży z rodzin potrzebujących.

W Rzeszowie na trzech cmentarzach: Wilkowyja, Pobitno i Stary Cmentarz we Wszystkich Świętych prowadzone będą też zbiórki pieniędzy na rzecz ratowania zabytkowych pomników i nagrobków na najstarszej rzeszowskiej nekropolii, czyli Starym Cmentarzu.

Zbiórka organizowana przez Stowarzyszenie Opieki nad Starym Cmentarzem w Rzeszowie odbędzie się po raz 15.

Wiceprezes Stowarzyszenia Wiktoria Helwin powiedziała PAP, że na cmentarzu tym pochowanych zostało około 40 tys. osób, ale do dzisiaj zachowało się zaledwie ponad 620 grobów, z których odnowiono 167.

„40 proc. grobów udało się odnowić dzięki kwestom. To bardzo dużo” – oceniła Helwin.

Podkreśliła jednocześnie, że niektóre z nich były niemal całkowicie zniszczone. Na wielu zupełnie zatarły się napisy i groby stały się anonimowe. Wśród zachowanych ponad 620 mogił 150 jest tzw. NN.

Wśród odrestaurowanych nagrobków jest m.in. najstarsza odnaleziona mogiła z 1810 roku, w której spoczywa dziesięcioletni chłopiec. Dzięki konserwacji udało się zidentyfikować grób i odczytać dotychczas całkowicie nieczytelny napis na grobie austriackiego żołnierza zmarłego w 1873 roku w wieku 39 lat.

We wnętrzu kościoła, do którego przylega cmentarz, znajdują się liczne tablice z epitafiami. Najstarsza z nich poświęcona jest hr. Antoniemu de Medina, zmarłemu 3 grudnia 1799 r.

„Ten zabytkowy cmentarz to nasze dziedzictwo, to XIX-wieczna galeria sztuki sepulkralnej, która bez pomocy ludzi zginie. Chcemy ocalić ją od zniszczenia, od unicestwienia” – mówiła Helwin.

Podobne kwesty odbywać się będą też m.in. w Przemyślu, Krośnie, Tarnobrzegu, Jaśle, Dębicy, Jarosławiu, Sanoku, Stalowej Woli.

Stary Cmentarz w Rzeszowie został założony w 1792 r., po wydaniu przez władze austriackie zakazu grzebania zmarłych przy kościołach. Oficjalnie do celów grzebalnych został zamknięty w 1910 roku, jednak chowano tu zmarłych jeszcze w czasie II wojny światowej. W 1968 r. został uznany za obiekt zabytkowy. Na tym cmentarzu powstała finałowa scena filmu Jerzego Hoffmana „Trędowata” z 1976 roku.

Wśród spoczywających na tym cmentarzu zmarłych znajduje się m.in. Józef Łukasiewicz (ojciec Ignacego – konstruktora lampy naftowej), powstaniec kościuszkowski, bohater Wiosny Ludów na Węgrzech, a także powstańcy styczniowi i listopadowi. Są tu także pomnik wzniesiony w 1886 roku upamiętniający powstańców styczniowych oraz Grób Ofiar II Wojny światowej, zbudowany w latach 2003-2004.

Cmentarz był wielokrotnie niszczony przez Niemców w czasie okupacji i powojenne komunistyczne władze, oraz dewastowany przez chuliganów.

PAP/RIRM