Nierozliczone zbrodnie niemieckie na polskich dzieciach tematem I konferencji naukowej Muzeum Dzieci Polskich w Łodzi

Nierozliczone zbrodnie niemieckie na polskich dzieciach oraz wpisane w to odszkodowania za krzywdy wojenne, publikacja imiennej listy dziecięcych ofiar niemieckich obozów, premiera książki – będą tematami piątkowej konferencji naukowo-dydaktycznej organizowanej w Łodzi przez Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu.

 

Spotkanie historyków, badaczy historii II wojny światowej, kulturoznawców, publicystów, przedstawicieli świata nauki, muzeów i miejsc pamięci, a także ocalałych z niemieckiego obozu dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi i ich rodzinami rozpocznie się w piątek i potrwa do soboty.

Jak poinformowała Marta Klimczak z Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu, podczas konferencji, której podtytuł brzmi: „Polen-Jugendverwahrlager Litzmannstadt w kontekście niemieckich zbrodni na dzieciach polskich w okresie II wojny światowej” po raz pierwszy zaprezentowana zostanie „lista siedmiuset”.

„Pracownicy muzeum na podstawie kwerendy archiwalnej opracowali listę 696 polskich dzieci – ofiar niemieckich obozów zlokalizowanych na terenie Łodzi i okolic. Wykaz stanowi podstawę do uzupełnienia szacunków strat demograficznych w raporcie odnośnie reparacji wojennych od Niemiec. Będzie on również wsparciem dla krewnych byłych więźniów łódzkich obozów. Baza danych będzie udostępniona na naszej stronie internetowej muzeum” – wyjaśniła.

Dodała, że muzeum w trakcie konferencji wzbogaci się także o bardzo cenne dokumenty. Alicja Hetmańska, córka byłej więźniarki obozu Gertrudy Nowak, wraz z braćmi oficjalnie przekaże placówce jedyną zachowaną dotąd pełną obozową teczkę akt osobowych dotyczącą swojej matki.

Na podstawie tych dokumentów pracownicy muzeum przygotowali książkę pt. „Niezwykła polska rodzina. Losy Gertrudy Nowak – dziecka z obozu na Przemysłowej”, której premiera będzie jednym z ważniejszych punktów konferencji. Jak podkreślili we wstępie publikacji jej autorzy, opowieść stanowi dramatyczną historię całej rodziny – rodziców i rodzeństwa Gertrudy Nowak, których „spokojne, szczęśliwe życie zostało przerwane i obrócone wniwecz przez bezduszną machinę zagłady III Rzeczy”.

Wśród wielu tematów konferencji są też m.in.: przedstawienie nieznanej powojennej historii komendanta obozu przy ul. Przemysłowej w Łodzi Camillo Ehrlicha oraz łódzkie procesy niemieckich zbrodniarzy w kontekście rozprawy przeciwko Eugenii Pol, czy obóz na Przemysłowej w przestrzeni kultury.

Marta Klimczak podkreśliła, że konferencja jest pierwszym tego typu wydarzeniem z cyklu przedsięwzięć organizowanych przez Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu.

„To okazja do podzielenia się wynikami badań dla naukowców z Polski i zagranicy, których studia koncentrują się wokół tematyki związanej z cierpieniami najmłodszych ofiar II wojny światowej. Poruszony zostanie również wątek nierozliczenia niemieckich zbrodni wojennych na terenie okupowanej Polski” – zaznaczyła.

W ramach konferencji zaplanowano także II Zjazd Ocalałych – byłych więźniów niemieckiego obozu dla dzieci polskich w Łodzi oraz stowarzyszenia zrzeszającego członków rodzin byłych więźniów.

Niemiecki obóz przy ul. Przemysłowej w Łodzi był obozem koncentracyjnym tylko dla dzieci. Utworzono go 1 grudnia 1942 r. na terenach wyodrębnionych z Litzmannstadt Ghetto. Okupanci więzili tam dzieci i młodzież polską od 6. do 16. roku życia, ale trafiały tam także młodsze, nawet kilkumiesięczne dzieci.

Dzieci przetrzymywane były w prymitywnych warunkach, niewolniczo pracowały, były torturowane. Według nowszych ustaleń obóz pochłonął niemal 200 ofiar śmiertelnych, a w sumie przetrzymywano w nim od 2 do ponad 3 tys. dzieci. Gdy 19 stycznia 1945 r. zakończyła się niemiecka okupacja w Łodzi, w obozie przebywało ponad 800 małoletnich więźniów.

W czerwcu 2021 r. minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński wspólnie z Rzecznikiem Praw Dziecka Mikołajem Pawlakiem oraz władzami Instytutu Pamięci Narodowej powołali Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu. Działalność działającego w Łodzi muzeum ma upowszechnić wiedzę o osadzonych w niemieckim obozie. Muzeum funkcjonuje w tymczasowej siedzibie przy ul. Piotrkowskiej 90. Trwają rozmowy z władzami Łodzi o budowie siedziby placówki na terenach dawnego niemieckiego obozu koncentracyjnego dla dzieci.

PAP