Porady pedagoga i psychologa: Jak pomóc dzieciom z rodzin alkoholowych?
W poprzednim moim spotkaniu z Państwem mówiłam o rodzinie, która dobrze funkcjonuje i o takiej jak poszczególne funkcje są zaburzone tam, gdzie któryś z rodziców jest uzależniony.
Przytoczyłam następujące cechy zdrowej psychologicznie rodziny:
” Pozytywna tożsamość
” Otwarte i skuteczne komunikowanie się
” Wzajemność
” Połączenie ze światem zewnętrznym
W poprzednim spotkaniu udało nam się omówić dwie z tych cech: pozytywną tożsamość oraz otwartą komunikację. Chcę teraz przejść do dwu następnych cech zdrowej psychologicznie rodziny: wzajemności i połączenia ze światem zewnętrznym oraz omówić jak te cechy są zaburzone w rodzinie z problemem alkoholowym i jak to wpływa na dzieci żyjące w tej atmosferze.
WZAJEMNOŚĆ
Wzajemność oznacza, że ludzie na przemian jedno drugiemu są w stanie dawać oparcie, odwagę, podtrzymanie i energię. Role w rodzinie charakteryzują sie pewna stałością. Matka przez wiele lat jest matką, a dziecko dzieckiem. Toteż kierunek wsparcia między nimi jest stały, dopóki dziecko nie stanie się dorosłe. Lecz wszyscy wiemy, że jest wiele chwil i sytuacji, w których dorosłej i silnej osobie trzeba wsparcia i pomocy i dobrze jest, gdy inni, nawet mniejsi, mogą jej to dać. Wiemy tez , że jest to możliwe. Gdy ktoś wskutek okoliczności lub utraty sił wypada ze swojej roli, lub nie wypełnia swego zadania, jego aktywność przejmują inni. W zdrowej psychologicznie rodzinie takie „świadczenia” dzieją się naprzemiennie i są wzajemne. Dzisiaj ja oprę się na tobie, jutro zaś dam oparcie tobie. Dzisiaj ja ciebie pocieszę, jutro ty mnie. Obdarzę cię maksymalna uwagą i wyrozumiałością w twoich humorach, bo wielokrotnie doświadczyłam twojej mądrej wyrozumiałości w moich chandrach.
W rodzinie z problemem alkoholowym brak jest wzajemności. Przez fakt, że alkoholik permanentnie nie wypełnia swojej roli: współmałżonka, rodzica i partnera życiowego. Poprzez fakt, że umowy z nią czy z nimi są nie spełniane a terminy nie dotrzymane, wsparcie , energia i uwaga przepływają w jedną stronę. To alkoholikowi trzeba dać wsparcie, łatać jego niedociągnięcia, uważać na jego posunięcia, zabezpieczać jego zamierzenia. Ze strony osoby uzależnionej nie można liczyć na to samo albo można liczyć w niewielkim tylko wymiarze. Jeśli brak wzajemności trwa całe lata i dotyczy wielu istotnych dziedzin życia, w rodzinie powstaje atmosfera urazy. To uraza sprawia, że pytanie „która godzina” może wywołać awanturę z ciężkim pobiciem.
Jak na dzieci wpływa taka sytuacja życiowa.
Dzieci nie uczą się adekwatnego korzystania ze wsparcia dorosłych, często przejmują role i płynące z nią obowiązki dorosłych. Trudno jest im sięgać i prosić o wsparcie, bo wielokrotnie zostały z poczuciem niespełnienia. Może być też sytuacja odwrotna. Ze względu na trudną sytuację nie pomagają innym ale koncentrują się tylko na swoich niezaspokojonych potrzebach.
Niezależnie którą strategię dziecko przyjmie nie jest to dobra sytuacja dla niego. Nie uczy się wzajemności.
OTWARTOŚĆ
Otwartość to połączenie ze światem. Połączenie ze światem zewnętrznym oznacza, że rodzina nie jest zamknięta. Jest raczej jak żywa komórka z półprzepuszczalną błoną. Istnieje wymiana. Przychodzą ludzie i wychodzi się do ludzi. Wnikają idee, poglądy, informacje, które w rodzinie się przetwarza, jedne pozostawia, inne usuwa jako nieprzydatne lub niechciane. Wychodzi sie ze swoimi trudnymi sprawami do innych ludzi, by łatwiej znaleźć właściwy dystans do tego, co nadmiernie emocjonujące. Rodzina jest raczej okiem w sieci społecznych powiązań niż izolowanym fragmentem układanki.
W rodzinie z problemem alkoholowym ludzie zamykają się przed innymi. Nie wywleka się brudów, a nie ma się czym specjalnie pochwalić. Ponieważ przestaje się zapraszać ludzi do siebie przez wstyd, co mogą zastać w domu, przestaje się ich też odwiedzać, by nie prowokować zaproszeń i dopytywania się. Lub odwrotnie: przestaje się odwiedzać innych w celach towarzyskich ze względu na niebezpieczeństwo upicia się osoby uzależnionej, toteż nie ma okazji do rewanżu. Dzieci nie zapraszają kolegów, a że w tej sprawie także obowiązuje pewna wymiana, wychodzą najdalej na ulicę. Rodzina izoluje się. Zostają osamotnieni, nie kontaktują się ze sobą ludzie w izolowanej rodzinie. Bardzo trudno wyjść z tego zaklętego kręgu, by sięgnąć po oparcie czy po prostu zwrócić się o pomoc. To zaś sprzyja zarówno chorobie alkoholowej jak i dysfunkcji całego systemu rodzinnego.
Jak na dzieci wpływa taka sytuacja życiowa.
Dzieci uczą się żyć w izolacji. Nie opowiadają o swoich kłopotach ani rodzicom, ani wychowawcom, ani katechetom…. Nasiąkają taką atmosferą że wchłaniają zasadę, że o problemach w domu , o tym co się dzieje nie mówi się nikomu z zewnątrz. Dlatego tym dzieciom tak trudno pomóc. One nie są gotowe przyjąć pomocy. To wymaga długiego procesu budowania powoli nici zaufania.
GDZIE MOŻNA SZUKAC POMOCY
W poradniach leczenia odwykowego, punktach konsultacyjnych, klubach abstynentów, grupach AA, Alanon.
Chcę powiedzieć o moich doświadczeniach pomocy. Od 9 lat współorganizuję rekolekcje dla rodzin z problemem alkoholowym i innymi problemami uzależnienia. Takie rekolekcje będziemy dalej organizować w 2 miejscach:
Katowice Ośrodek Profilaktyczno – Szkoleniowy im.ks.Franciszka Blachnickiego
Ul. Gawronów 20
Tel 032/205 39 22
Kom 0515 45 39 01
www.osrodek-brynow.pl
e-mail [email protected]
Terminy rekolekcji: 02-04.02.2007; 30.03-01.04.2007; 25-27.05.2007; 15-17.06.2007-01-15
Zapewniamy zajęcia i opiekę dla dzieci.
Toruń Ośrodek Psychologiczno – Pastoralny „Cyrenejczyk”
Ul. Stary Rynek 30/6
Tel.056/ 65 77 790
www.poradnia.diecezja.torun.pl
e-mail pporadnia@diecezja .torun.pl
Terminy rekolekcji:23-25.02.2007 oraz 01-03.06.2007
Serdecznie zapraszam. Warto sięgnąć po pomoc i skorzystać z doświadczenia i wsparcia innych osób.