Warszawa. Podsumowano projekt edukacyjny „Opowiem ci o wolnej Polsce”

Konspirator AK, bohater walk pod Tobrukiem i Monte Cassino, syberyjscy zesłańcy, uciekinierzy z Wołynia, były więzień Auschwitz – to kilkoro świadków historii sportretowanych przez uczniów biorących udział w projekcie „Opowiem ci o wolnej Polsce”, który podsumowano we wtorek w Warszawie.

„Opowiem ci o wolnej Polsce” to projekt edukacyjny organizowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej, Instytut Pamięci Narodowej i Muzeum Powstania Warszawskiego. Jego celem jest przybliżenie młodym ludziom wydarzeń z najnowszej historii naszego kraju przez zaaranżowanie ich spotkań ze świadkami historii. W tegorocznej odsłonie akcji powstało 20 projektów uczniowskich. W Muzeum Powstania Warszawskiego, na podsumowującej projekt wtorkowej konferencji, spotkali się młodzi ludzie z 11 grup uczniowskich z całej Polski, którzy przedstawili organizatorom i kolegom efekty swojej pracy.

„Celem projektu jest poruszenie emocji młodych ludzi, którzy mają spotkać się ze świadkami historii. Słyszą od nich głównie opowieści o dramatycznych wydarzeniach, ale także poznają świadectwa, jak ludzie sobie pomagali” – powiedziała PAP Alicja Pacewicz z CEO.

Bohaterowie opowiadanych historii to postaci – jak zauważyła Pacewicz – których nie zawsze chciano słuchać.

„Dzięki prowadzonym projektom młodzi mogą dowiedzieć się, ale też opowiedzieć innym, co przeżyli ludzie żyjący wokół nich i jakie sekrety skrywa lokalna historia. Uważne przyglądanie się miejscom i ludziom, koło których codziennie przechodzimy, daje nam podstawy do tego, by o historii pamiętać” – dodała.

Zdaniem Pacewicz od dziesięciu lat, czyli odkąd organizowany jest projekt, zasadniczo nie zmieniły się tematy podejmowane przez młodych.

„Zawsze pojawia się kilka historii wojennych, Szarych Szeregów, Armii Krajowej, akcji wojskowych; zawsze są historie dotyczące Syberii i zesłańców syberyjskich. Bardzo cieszy mnie to, że młodzi zaczynają także wyciągać po nowszą historię i wydarzenia, które miały miejsce po 1970 roku. Uczniowie opowiadają o Komitecie Obrony Robotników, Studenckich Komitetach Solidarności, Niezależnych Związkach Zawodowych. Ludzie, którzy sami o sobie nie myślą jako o świadkach historii, opowiadają polskim uczniom naprawdę niesamowite historie” – podkreśliła.

Jednym z tegorocznych bohaterów projektu stał się Franciszek Kopeć, który jako szesnastoletni chłopiec został aresztowany przez Niemców i osadzony w Auschwitz. Uczniowie Gimnazjum Publicznego nr 1 z Grodkowa – Kasia, Monika i Kajtek – wysłuchali historii o marszu śmierci, w którym szedł.

„Najbardziej ekscytowało nas w tym projekcie, że mogliśmy się podzielić historią pana Franciszka, który – jak powiedział nam w wywiadzie – nigdy nie doświadczył okazji, by móc komuś opowiedzieć o swoich losach. Pan Franciszek jest starszą osobą, jego wspomnienia już zleżały, wszystko opowiedział nam starannie i bardzo komunikatywnie” – powiedziała PAP Monika.

Grupa, jak dodała Kasia, dzięki udziale w akcji nauczyła się przede wszystkim kontaktu ze starszym człowiekiem.

„Wiemy już, jak rozmawiać z takimi ludźmi i jak wydobyć informacje w delikatny sposób, by nie poruszać boleśnie czyichś wspomnień” – dodał Kajtek.

Uczniowie jednego z radomskich ogólniaków wysłuchali obecnego pracownika lokalnego oddziału IPN, który za PRL współorganizował zbieranie podpisów w obronie robotników Radomia i Ursusa, oraz zbierania pieniędzy dla nich i ich rodzin. W maju 1977 roku, po śmierci swojego przyjaciela Stanisława Pyjasa, bohater radomiaków – aktywny działacz SKS i NSZZ „Solidarność” – współorganizował demonstrację i bojkot juwenaliów.

Inna grupa gimnazjalistów wysłuchała Jarosława Wolskiego, który opowiedział im o swoim ojcu. Bolesław Wolski, żołnierz AK, w przygotowanym materiale został przypomniany m.in. dzięki wykorzystanemu w filmie archiwalnemu nagraniu.

Bohaterem kolejnej, rzeszowskiej grupy był Andrzej Blahaczek – bratanek oficera Wojska Polskiego, który walczył pod Tobrukiem i Monte Cassino. Andrzej Blahaczek to jednocześnie syn Andrzeja, którego ojciec – Alfred – walczył w obronie polskiego Lwowa w latach 1918-1920, był oficerem Wojska Polskiego w kampanii wrześniowej i uczestnikiem obrony Lwowa w 1939 roku.

O Romanie Stegarcie, kolporterze Robotnika Wybrzeża i pracowniku Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, opowiedzieli uczniowie z Pruszcza Gdańskiego. Przedstawili jego historię, także jako współorganizatora pielgrzymek Ludzi Pracy na Jasną Górę i współorganizatora wyjazdów na Msze św. za Ojczyznę w kościele pw. Stanisława Kostki w Warszawie.

Uczniowie Zespołu Szkół Urszulańskich we Wrocławiu opowiedzieli z kolei o losach Prywatnego Liceum Sióstr Urszulanek w czasie stanu wojennego. Licealiści z Augustowa, w materiale „Dwoje ludzi – jedna historia”, sportretowali małżeństwo Krystyny i Stanisława Złotkowskich, zesłane na Syberię. Uczniowie podstawówki w Prostkach w swoim materiale skupili się natomiast na opowiedzeniu o tym, co jest lokalne miejsce pamięci.

Przez 10 lat trwania programu wzięło w nim udział 8,5 tys. uczniów, którzy przygotowali 590 projektów opartych na relacjach świadków historii z lat 1939–1989. Swoje spotkania ze świadkami historii zarejestrowali w wersjach audio lub wideo, a następnie opracowali w formie pisemnej. O losach ludzi, których poznali, opowiedzieli przez m.in. wystawy, spektakle, audycje radiowe.

PAP/RIRM