Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu pozyskało unikatowe eksponaty

Klucz radiotelegraficzny, wobulator, czyli generator częstotliwości, służący m.in. do strojenia radiostacji na U-bootach oraz kalendarz Kriegsmarine z 1942 roku zobaczyć będzie można w otwieranym w po wakacjach w Poznaniu Centrum Szyfrów Enigma.

Cenne przedmioty zostały w poniedziałek oficjalnie przekazane w depozyt powstającej placówce przez trzech prywatnych darczyńców.

Centrum Szyfrów Enigma powstaje w śródmieściu Poznania, w miejscu, w którym niegdyś zlokalizowany był oddział biura szyfrów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Pracowali w nim Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski – matematycy, którzy przyczynili się do złamania kodu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. W budynku, zlokalizowanym przy skrzyżowaniu ulic Św. Marcin i Kościuszki, wciąż trwają prace nad ukończeniem multimedialnej ekspozycji. Centrum ruszy we wrześniu tego roku.

Nad aranżacją ekspozycji, audioprzewodnikami oraz filmami związanymi z wystawą pracuje krakowska firma New Amsterdam. Montowane są poszczególne elementy ekspozycji oraz sprzęt multimedialny.

Szef placówki Piotr Bojarski poinformował w poniedziałek, że od dnia otwarcia w Centrum Szyfrów Enigma zobaczyć będzie można oryginalną niemiecką maszynę szyfrującą, wypożyczoną z jednej z instytucji na terenie kraju. Bojarski dodał, że na potrzeby wystawy cały czas pozyskiwane są również inne artefakty, m.in. o pamiątki po kryptologach: zdjęcia, listy, przedmioty osobiste.

W poniedziałek podczas konferencji prasowej zaprezentowane zostały trzy pozyskane w ostatnim czasie eksponaty przekazane w depozyt przez prywatnych właścicieli. Pierwszy z nich to klucz radiotelegraficzny, czyli tzw. boczniak. Jak podano, przyrząd ten był wykorzystywany w 1938 roku przez Leonarda Sommerfelda, pochodzącego z Poznania pracownika Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Sommerfeld posługiwał się nim przekazując depesze do i ze Sztabu Głównego WP.

W Centrum Szyfrów Enigma zobaczyć będzie też można wobulator, czyli generator częstotliwości, który był używany w warsztatach Kriegsmarine i lotnictwa niemieckiego. Służył m.in. do strojenia radiostacji na U-bootach. Wobulator przekazany do CSE, został przejęty przez Rosjan w 1945 roku na poznańskiej Ławicy, następnie był wykorzystywany w Wojsku Polskim.

Na ekspozycję trafi też kalendarz Kriegsmarine z 1942 roku. Został on odnaleziony po wojnie na strychu jednej z kamienic w Katowicach.

Ekspozycja CSE składać się będzie z trzech części. Pierwsza obejmie kurs szyfrów, kolejne poświęcone zostaną historycznym wydarzeniom związanym ze złamaniem kodu Enigmy oraz ich następstwami, które doprowadziły do rewolucji cyfrowej.

Adresatami działań CSE mają być mieszkańcy Poznania, Wielkopolski, turyści z kraju i zagranicy, a także uczniowie i rodziny z dziećmi.

Poznański magistrat podał, że profil społecznościowy nowej placówki historyczno-edukacyjnej zostanie uruchomiony 23 lipca – w przeddzień 82. rocznicy przekazania aliantom zachodnim Polski zbudowanych przez polskich kryptologów kopii maszyn szyfrujących Enigma w tajnym ośrodku w Pyrach pod Warszawą.

Strona internetowa CSE jest w budowie, zostanie upubliczniona na początku sierpnia. We wrześniu ruszy też kampania citylightowa w Centrum w Poznaniu i największych miastach Polski.

Miasto Poznań wraz z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza, partnerem inwestycji, przeznaczyło na zaprojektowanie i wybudowanie Centrum Szyfrów Enigma im. Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego kwotę ok. 30 mln zł.

Projekt jest realizowany w ramach Działania 4.4 Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020, we współpracy z UAM oraz środowiskami społecznymi popularyzującymi historię polskiej myśli naukowej i technicznej.

Operatorem Centrum Szyfrów Enigma jest Poznańskie Centrum Dziedzictwa, zarządzające już markami: Brama Poznania, Trakt Królewsko-Cesarski, Galeria Śluza czy Fest Fyrtel.

PAP