Tworzymy „Rzeczpospolitą Energetyczną”

Sprawa bezpieczeństwa energetycznego zdominowała szczyt państw bałtyckich

– Rozmawiałem z prezydentem Litwy Valdasem Adamkusem i premierem Kirkilasem o kupnie przez PKN Orlen rafinerii w Możejkach. Jesteśmy zdeterminowani, myślę, że w krótkim czasie dojdzie do finalizacji [transakcji] – zapowiedział wczoraj prezydent Lech Kaczyński podczas szczytu państw bałtyckich w Wilnie. Takie zapewnienia złożył też towarzyszący mu prezes PKN Orlen Igor Chalupec, mówiąc, że inwestycja może zostać sfinalizowana do końca tego roku.

Przywódcy Polski i Litwy podkreślili, że wyzwaniem stojącym przed obydwoma państwami na początku XXI wieku jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego – zarówno w wymiarze dostaw surowców energetycznych, jak i bilansowania potrzeb związanych z energią elektryczną. Prezydenci podkreślili, że to właśnie te wysiłki są często nazywane budową wspólnej „Rzeczypospolitej Energetycznej”.

Sprawa bezpieczeństwa energetycznego zdominowała rozmowy prezydentów Litwy, Łotwy, Estonii i Polski (na zdjęciu). Jednak poruszono także sprawę budowy połączeń drogowych i kolejowych oraz miejsca i roli tych państw w Unii Europejskiej.

Wiele czasu na wczorajszym szczycie poświęcono także sprawie zakupu przez Polski Koncern Naftowy Orlen litewskiej rafinerii w Możejkach (Możeikiu Nafta). Lech Kaczyński, pytany o tę sprawę, poinformował, że rozmawiał z prezydentem i premierem Litwy o kupnie rafinerii przez PKN Orlen i jest pewien, iż „w krótkim czasie dojdzie do finalizacji” tej kwestii.

Po spotkaniu prezydentów w Ministerstwie Gospodarki odbyła się konferencja prasowa prezesa Orlenu Igora Chalupca na temat prac związanych z zakupem przez polski koncern rafinerii w Możejkach. – Ta inwestycja zostanie zrealizowana na sto procent – zapewnił prezes Chalupec. Dodał, że prawdopodobnie Możejki zostaną wykupione pod koniec tego roku.

Szef PKN Orlen zaapelował wczoraj do rządu litewskiego, aby poparł prezesa Możeikiu Nafta Nelsona Englisha. Szef PKN Orlen dodał, że gdyby English został odwołany, mogłoby to zagrozić całej inwestycji, ponieważ wiązałoby się z odwołaniem kierownictwa litewskiej rafinerii, a to opóźniłoby realizację umowy.

Jednym głosem w NATO i UE

Prezydent Litwy Valdas Adamkus wyraził zadowolenie, że „przy rozstrzyganiu tak ważnych kwestii uczestniczył prezydent Polski”. – We wszystkich rozmowach szukaliśmy najlepszych rozwiązań, jak przyczynić się do polityki europejskiej, aby wypowiedzieć ważny głos – dodał. Wczorajsze spotkanie miało duże znaczenie w zakresie rozwoju polityki regionów bałtyckich. Prezydent Łotwy Vaira Vike-Freiberga podkreśliła, że za mniej niż miesiąc obecne cztery państwa spotkają się na szczycie NATO w Rydze. – Mamy wspólne poglądy na temat wielu priorytetowych spraw i w czasie dyskusji w NATO będziemy mówić jednym głosem – zapowiedziała. Jej zdaniem, szczyt w Rydze „powinien wysyłać sygnały zachęty polityki otwartych drzwi”.

Inny temat, jaki poruszyli prezydenci, dotyczył wkładu ich państw do Unii Europejskiej. – Mam nadzieję, że nasze kraje bałtyckie będą mogły w przyszłości mieć wspólne jasne stanowisko i prezentować je w UE, tak jak kraje Beneluksu – zaznaczył prezydent Estonii Toomas Hendrik Ilves.

Przywódcy państw bałtyckich zwrócili także szczególną uwagę na takie kraje, jak Ukraina, Białoruś i Gruzja. – Chcemy zapewnić im korzystne warunki wymiany handlowej oraz je wspierać – zadeklarował Ilves. Prezydent Lech Kaczyński podkreślił wagę poszerzenia Sojuszu.

– Ryskie posiedzenie nie będzie poświęcone tej problematyce, ale jednogłośnie zgadzamy się, że pewien sygnał powinien być wysłany – dodał. Zapewnił także, że władze polskie współpracują z Litwą, Łotwą i Estonią w sprawie Gazociągu Północnego. – Współdziałanie państw bałtyckich i Polski w NATO oraz UE może przynosić bardzo istotne rezultaty. Jestem usatysfakcjonowany dzisiejszym spotkaniem. To nie jest nasze ostatnie spotkanie w tym składzie – zaznaczył prezydent Kaczyński.

Przyspieszenie budowy połączeń komunikacyjnych?

Kwestia połączeń kolejowych również stanowiła istotny temat wczorajszych prezydenckich rozmów. – Chcielibyśmy mieć szybkie połączenia kolejowe, żeby kolej była jak najbardziej ekonomiczna. Powinniśmy mieć ujednolicony standard do rozkładu szyn – podkreśliła z kolei prezydent Łotwy Vaira Vike-Freiberga. Wszystkie cztery kraje gwarantowały ścisłą współpracę przy budowie dróg Via Baltica oraz Rail Baltica. Prezydent Estonii wyraził szczególną nadzieję, że te połączenia będą już w najbliższym czasie zakończone.

Wizyta także historyczna

Wizyta prezydenta Kaczyńskiego na Litwie związana była również z 15. rocznicą wznowienia stosunków dyplomatycznych między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską. Początek kontaktów między obu krajami sięga już XIII wieku. Jednak wspólne 600 lat historii Polski i Litwy zostało przerwane przez III rozbiór Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1795 r.

W latach 1989-1992 dzięki wolnościowym dążeniom narodów polskiego i litewskiego – reprezentowanych wówczas przez ruchy społeczne „Solidarność” i „Sajudis”, oba państwa odzyskały niepodległość i suwerenność. 5 września 1991 r. doszło do wznowienia stosunków dyplomatycznych między nimi. Pierwszym ważnym dokumentem regulującym stosunki dwustronne była podpisana 13 stycznia 1992 r. w Wilnie Deklaracja o Przyjaznych Stosunkach i Dobrosąsiedzkiej Współpracy. Kolejnym i jak dotąd najważniejszym był podpisany również w Wilnie w dniu 26 kwietnia 1994 r. Traktat o Przyjaznych Stosunkach i Dobrosąsiedzkiej Współpracy.