Polska Fundacja Narodowa uruchamia program dla badaczy komunizmu

Polska Fundacja Narodowa we współpracy z amerykańską fundacją Victims of Communism Memorial Foundation uruchamia Polski Program Naukowy. W ramach programu polskim badaczom komunizmu będą przyznawane dziesięciomiesięczne granty na badania – poinformowała we wtorek PFN.

„Mamy wielką przyjemność i jesteśmy dumni z tego, że Polska Fundacja Narodowa podpisała umowę o współpracy z Victims of Communism Memorial Foundation. Ta amerykańska fundacja została powołana przez Kongres Stanów Zjednoczonych dla upamiętnienia ofiar komunizmu i ma na celu edukowanie społeczeństwa amerykańskiego na temat historii komunizmu, zbrodni komunistycznych i tego, jakie zło niesie ze sobą kolektywizm i system komunistyczny” – powiedział podczas konferencji prasowej członek zarządu PFN Maciej Świrski.

Jak wskazał, program powstał z inicjatywy PFN.

„To program grantów dla polskich badaczy, którzy na podstawie źródeł amerykańskich będą w Stanach Zjednoczonych badać (…) historię komunizmu w Polsce, a także historię transformacji komunizmu do postkomunizmu. (…) To będą badania polskich badaczy, które będą później publikowane w Stanach Zjednoczonych z wykorzystaniem fundacji Victims of Communism Memorial Foundation” – poinformował.

Dodał, że Polski Program Naukowy to projekt wieloletni, „w ramach którego dwóch polskich badaczy – jeden bardziej doświadczony na poziomie doktorskim, a drugi początkujący – przez 10 miesięcy, co roku, będą w ramach tego grantu prowadzić swoje badania, będą występować na konferencjach i zjazdach (…), na których ta tematyka jest poruszana”.

„Co roku w Waszyngtonie odbędzie się konferencja na temat historii komunizmu i zbrodni komunistycznych w Polsce” – zapowiedział Maciej Świrski.

Pierwsza tego typu konferencja ma odbyć się wiosną 2019 r. w Waszyngtonie.

Zdaniem Macieja Świrskiego, uruchomienie programu to duże osiągnięcie „ze względu na to, że historia komunizmu i okupacji komunistycznej, sowieckiej w Polsce, jest w Stanach Zjednoczonych mało znana, czego byliśmy świadkami przy okazji wydarzeń związanych z Pomnikiem Katyńskim w Jersey City”.

„Widać z tego, że edukacja elit amerykańskich, jak i społeczeństwa Stanów Zjednoczonych, jest niezbędna, aby podobne wydarzenia w przyszłości nie miały miejsca. To zupełnie utylitarne z punktu widzenia polskiej polityki historycznej i tego, że historia Polski stanie się obecna w najważniejszym miejscu Stanów Zjednoczonych, kilkaset metrów od Kapitolu (…) Polska narracja historyczna, polski głos będzie obecny wśród elit waszyngtońskich i elit amerykańskich” – dodał.

Jak powiedział Maciej Świrski we wcześniejszej rozmowie z PAP, zadaniem programu będzie opracowywanie przez polskich naukowców analiz oraz prowadzenie badań dotyczących historii komunizmu – od rewolucji w Rosji i wojny polsko-bolszewickiej, poprzez okupację sowiecką, aż do obalenia systemu totalitarnego i transformacji kraju po 1989 roku – oraz kosztów ludzkich systemu totalitarnego i dekomunizacji w Polsce.

Badania prowadzone będą na podstawie materiałów dostępnych w Polsce, jak również zgromadzonych w rządowych i prywatnych placówkach badawczych w Stanach Zjednoczonych, takich jak rządowe Archiwa Narodowe (National Archives) pod Waszyngtonem czy zbiory dokumentów z historii najnowszej w kolekcjach uniwersyteckich oraz zebranych w instytucjach badawczych i think-tankach, takich jak np. Instytut Hoovera Uniwersytetu Stanforda w Kalifornii (Stanford University Hoover Institution).

Opracowania takie przy pomocy Fundacji Ofiar Komunizmu będą mogły być publikowane w Stanach Zjednoczonych w języku angielskim.

Warunki naboru, jak poinformował Maciej Świrski, zostaną ogłoszone 1 czerwca na stronie Victims of Communism Memorial Foundation. Program grantowy ma ruszyć od nowego roku akademickiego (2018/19). Nie jest znany budżet programu. O zastrzeżenie go wnioskowała amerykańska fundacja.

Wyboru naukowców z Polski – na zasadach otwartego konkursu, w trakcie rozmów kwalifikacyjnych z zainteresowanymi – dokona zespół doradców naukowych Fundacji Ofiar Komunizmu, którzy będą oceniać dorobek naukowy aplikantów, wartość merytoryczną projektów badawczych proponowanych na okres trwania programu grantowego, profesjonalizm kandydatów oraz niezbędną do pracy naukowej w Stanach Zjednoczonych znajomość języka angielskiego.

Fundacja Pamięci Ofiar Komunizmu powstała z inicjatywy trzech naukowców i działaczy politycznych – zmarłego w ub.r. prof. Zbigniewa Brzezińskiego, znanego amerykańskiego politologa i członka Partii Demokratycznej, oraz dwóch Republikanów: prof. Lee Edwardsa z Heritage Foundation, obecnego prezesa fundacji, pisarza i teoretyka konserwatyzmu amerykańskiego i zmarłego w 2008 r. Lva Dobriansky’ego, dyplomaty amerykańskiego ukraińskiego pochodzenia, profesora ekonomii z Uniwersytetu Georgetown, działacza antykomunistycznego. Jego córka, prof. Paula Dobriansky z Uniwersytetu Harvarda, zasiada w radzie fundacji.

Ustawę o stworzeniu fundacji jako prywatnej organizacji edukacyjnej i praw człowieka wyższej użyteczności publicznej podpisał prezydent Bill Clinton w grudniu 1993 roku. Status fundacji wśród jej podstawowych celów wymienia działalność edukacyjną w celu zapoznania społeczeństwa amerykańskiego z ideologią, historią i dziedzictwem komunizmu. Fundacja od kilku lat zbiera pieniądze na budowę stałego Muzeum Ofiar Komunizmu, które ma powstać w samym sercu amerykańskiej stolicy, obok Kapitolu i Białego Domu.

PAP/RIRM