Gniduła
Jan, Margol Katarzyna, Kowal Katarzyna, Kowal Józef, Łubiarz Anastazja, Łubiarz
Maria, Szabat Kazimierz
Jan Gniduła prowadził gospodarstwo
rolne we wsi Majdan Nowy, k. Księżpola. Od jesieni 1942 r. do mieszkańców tej
wsi zaczęli przychodzić Żydzi z prośbą o tymczasowe ukrycie i o jedzenie.
Również Jan Gniduła udzielił schronienia Żydówce o nazwisku Boruch (lub
Berech). Pomagała mu w tym jego gosposia Katarzyna Margol oraz inni mieszkańcy
wsi.
Gdy Niemcy złapali Żydówkę Boruch,
próbowali wydobyć z niej wszelkie informacje na temat Polaków ze wsi Majdan
Nowy, którzy angażowali się w ratowanie Żydów. Torturowali ją i obiecywali
wolność. Żydówka podała nazwiska osób, które jej pomagały.
28 grudnia 1942 r. niemieccy
policjanci z Biłgoraja zorganizowali obławę w Majdanie Nowym. Przyjechali
furmanką razem z Żydówką Boruch. Najpierw szukali Jana Kowala
i mieszkającego u Jana Gniduły Mikołaja Lekana, ale ich nie znaleźli.
Następnie udali się do innych gospodarstw wskazanych przez Żydówkę.
W wyniku tej obławy w dniach 28 i 29
grudnia 1942 r. zostały rozstrzelane następujące osoby: Jan Gniduła, Katarzyna
Margol, Katarzyna Kowal i jej syn Józef, Anastazja Łubiarz i jej teściowa Maria
Łubiarz oraz Kazimierz Szabat. Ich ciała zakopano w miejscu zamieszkania.
Niemcy spalili budynki należące do Gniduły i Andrzeja Płoszaja oraz ograbili
Kowalów i Łubiarzów. Żydówka Boruch została rozstrzelana niedaleko wsi
Lipowiec.
Później ciała zamordowanych
przeniesiono na cmentarz parafialny w Majdanie Starym.
Bibliografia:
1.
IPN
BU 392/852.
2.
IPN
BU 392/943.
3.
IPN
BU 392/944.
4.
RFWA,
Gniduła, nagranie audio sygn. 405_1778, relacja Stanisława Lekana,
z dn. 08.10.2013 r.
5.
T.
Brytan, Gmina Księżpol. Przeszłość-teraźniejszość-przyszłość, Księżpol
2010, s. 26.
6.
A.
Poray (ed.), Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 26-27, 32,
36, 37, 49.
7.
R.
Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the
Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 69, 81-82, 90, 94, 120.
8.
http://www.gazetabilgoraj.pl/historia/ps-30341-martyrologia-mieszkancow-majdanu-nowego/
(26.02.2015).
Uwagi:
§ A. Poray (ed.), Those Who Risked
Their Lives, Chicago 2007, s. 26-27, R. Walczak (ed.), Those Who Helped.
Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 69 i
T. Brytan, Gmina Księżpol. Przeszłość– teraźniejszość – przyszłość, Księżpol 2010,
s. 26, podają imię Józef. W dokumentach IPN widnieje imię Jan.
§ A. Poray (ed.), Those Who Risked
Their Lives, Chicago 2007, s. 26, R. Walczak (ed.), Those Who Helped.
Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 69 i
T. Brytan, Gmina Księżpol. Przeszłość-teraźniejszość-przyszłość,
Księżpol 2010, s. 26, podają imię i nazwisko Anna Margol. W dokumentach IPN
pojawia się wersja Katarzyna Margol.
§ A. Poray (ed.), Those Who Risked
Their Lives, Chicago 2007, s. 26, R. Walczak (ed.), Those Who Helped.
Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 69,
przekazują, że Anna Margol była kuzynką Jana Gniduły.