Bogdanowicz
Anna, Ney Julian
Anna Bogdanowicz z d. Wrońska (ur.
16 lipca 1904 r.), córka Stanisława i Antoniny Wrońskich,
była nauczycielką. Przed wojną mieszkała wraz z mężem Marcelim, który był
prokuratorem, i dwoma synami – Antonim
(11 lat) i Stanisławem (15 lat) w Kielcach. Kiedy wybuchła wojna, cała rodzina
przeprowadziła się do matki Anny do Jasła.
Anna Bogdanowicz była bardzo aktywną
osobą, działała jako łączniczka i organizowała fałszywe dokumenty, głównie dla
członków ZWZ oraz osób pochodzenia żydowskiego. Wraz ze swoim przyjacielem,
lekarzem Julianem Neyem (ur. 24 lipca 1910 r.) pomagała swojej koleżance,
również nauczycielce, która przebywała w getcie. Sara Diller otrzymywała
żywność oraz lekarstwa. Źródła podają, że jej matka, która również przebywała w
getcie, chorowała. Kobieta dostała również dokumenty na nazwisko Janina Dubiel.
14 sierpnia 1942 r. zorganizowano jej ucieczkę z getta w Jaśle. Niemal
natychmiast Anna wyjechała z Żydówką do Kielc, gdzie postarała się o
mieszkanie, meldunek, karty żywnościowe, a nawet pracę służącej.
Za udzieloną pomoc osobie
pochodzenia żydowskiego zarówno Anna, jak i Julian zostali aresztowani przez
funkcjonariuszy niemieckich. Anna Bogdanowicz została skierowana do KL Auschwitz,
gdzie otrzymała numer obozowy 27226. 14 czerwca 1943 r. prawdopodobnie zmarła
na tyfus. Julian Ney nie wytrzymał tortur, którym go poddawano w siedzibie
gestapo w Jaśle. Zmarł, zamęczony podczas przesłuchania. Losy Sary potoczyły
się szczęśliwiej. Kobieta wyjechała do Warszawy, skąd 1 września 1943 r. jako
Polka trafiła na roboty przymusowe do Austrii. Po wojnie wyjechała do
Izraela.
19
września 1983 r. Instytut Yad Vashem nadał Annie Bogdanowicz i Julianowi Neyowi
tytuły Sprawiedliwych wśród Narodów
Świata.
Bibliografia:
1.
RFWA, List od Z. Świstak, Tablice pamiątkowe Sanktuarium
Antoniańskiego w Jaśle, Jasło 2006, s. 42;
2.
RFWA, Bogdanowicz, nagranie audio sygn. 405_4715, relacja Teresy
Hanusz, z dn. 13.12.2013 r.
3.
RFWA, Bogdanowicz, nagranie audio sygn. 811_0535, relacja Marii
Witusik, z dn. 20.01.2014 r.
4.
RFWA, Bogdanowicz, nagranie audio sygn. Bogdanowicz Anna, Ney
Julian, Dzikowscy Tadeusz i Anna, relacja Romany Tabor, z dn. 9.09.2013 r.
5. Księga
Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Polska, cz. I, Gutman
I. i in. (red.), Kraków 2009 s. 53.
6.
Rejestr
faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie
II wojny światowej, Instytut Pamięci Narodowej, A. Namysło, G. Berendt (red.),
Warszawa 2014, s. 121-122.
7.
A. Poray, Those Who Risked Their Lives, Illinois 2007 s. 20,
78-79.
8. Polacy ratujący
Żydów na Rzeszowszczyźnie w latach 1939-1945 = Poles rescuing Jews in the
Rzeszów Region in the years 1939-1945 / oprac.
Elżbieta Rączy, Igor Witowicz ; [teksty wstępne Elżbieta Rączy ; tł. Stefan
Bińczycki]. Rzeszów : Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział Rzeszów 2011 s. 201.
9.
R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During
the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997 s. 97.
10.
J. Żaryn, T. Sudoł, Polacy ratujący
Żydów. Historie niezwykłe, Warszawa 2014 s. 496.
11.
http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/family/411,bogdanowicz-anna/
(24.10.2014).
12.
http://www.sztetl.org.pl/en/article/czestochowa/20,culture-social-and-educational-projects/12042,anna-bogdanowicz/
(5.11.2014).
13.
http://www.holocaustforgotten.com/list.htm
(8.04.2015).
14.
http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/family/465,ney-julian/ (29.05.2015).
15.
www.straty.pl
(8.04.2015).
16.
www.straty.pl (29.05.2015).