Krysiewicz Stanisław, Krysiewicz Władysława

Małżeństwo Krysiewiczów zamieszkiwało na kolonii wsi Waniewo, gmina Łapy k. Białegostoku. Pewnej wrześniowej nocy 1943 r. (prawdopodobnie był to 8 dzień miesiąca) ich zabudowania zostały otoczone przez policjantów niemieckich, którzy włamali się i dokonali przeszukania domu i budynków gospodarczych.

Podczas rewizji żandarmi znaleźli 8 Żydów, uciekinierów z okolic Tykocina, którzy szukali schronienia w związku z likwidacją ludności żydowskiej w tamtej okolicy. Zostali zamordowani na podwórzu wraz ze Stanisławem Krysiewiczem. Dom został doszczętnie spalony. Wydarzenia tamtej nocy opisuje szczegółowo naoczny świadek – Marianna Wołosik. Kobieta mieszkała wraz z rodziną w bliskim sąsiedztwie zamordowanych. Ich zabudowania były oddalone od siebie o około 300 metrów. Kiedy zdała sobie sprawę z tego, co się dzieje, zaczęła uciekać wraz z mężem i dziećmi, co nie uszło uwadze żandarmów. Kazali rodzinie zawrócić i zaprząc furmankę, na którą następnie załadowano Władysławę (żonę Stanisława) wraz z dziećmi. Po pewnym czasie jeden z żandarmów zaproponował Mariannie Wołosik, by zaopiekowała się synem i 4 córkami sąsiadów, w przeciwnym przypadku cała piątka musiałyby pojechać wraz z nimi. Kobieta nie zastanawiała się nad odpowiedzią. Niemcy odjechali do Tykocina. Tam, w areszcie zamordowano oskarżoną o ukrywanie Żydów Władysławę, a męża Marianny zwolniono następnego dnia. Henryk Krysiewicz-Wołoszynowicz był wówczas najmłodszym z rodzeństwa. Wraz z siostrami trafił do domu dziecka, skąd w 1954 r. adoptowali go jego obecni rodzice

Zastrzeleni na terenie spalonej posesji Stanisław i Żydzi: Lejzor Różanowicz z żoną, B. Różanowicz z żoną, S. Jaskóła z żoną Olszą i dwie młode kobiety, z czego jedna pochodziła z Warszawy, zostali pochowani w zbiorowej mogile. Rodzina Krysiewiczów po pewnym czasie przeniosła zwłoki na cmentarz katolicki w Waniewie. 25 lipca 1993 r. Instytut Yad Vashem nadał Władysławowie i Stanisławowi Krysiewiczom tytuły Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Bibliografia:

1. RFWA, E-mail od Władysława Krajewskiego, z dn. 19.01.2014 r.

2. W. Bartoszewski, Z. Lewinówna, Ten jest z Ojczyzny mojej. Wspomnienia z lat 1939–1945, wyd. 3, Warszawa 2007, s. 626.

3. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, 38.

4. Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Polska, cz. 1, I. Gutman i in. (red.), Kraków 2009, s. 359.

5. J. Hera, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa 2014, s. 276.

6. Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej, Instytut Pamięci Narodowej, A. Namysło, G. Berendt (red.), Warszawa 2014, s. 391.

7. S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 367, 425.

8. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 239.

9. http://www.sokoly.pl/gmina/historia/149-krotki-rys-historyczny (5.05.2015).

Uwagi:

§ Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Polska, cz. 1, I. Gutman i in. (red.), Kraków 2009, s. 359 podaje błędne imiona Stanisława i Władysław.

§ J. Hera, Polacy ratujący Żydów. Słownik, Warszawa 2014, s. 276 podaje, że ukrywano 7 Żydów i podaje datę śmierci Krysiewiczów jako 8 marca 1943 r.

§ W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, 38 podaje, że przechowywano 8 Żydów, a wymienia 7 osób pochodzenia żydowskiego.

§ W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 239 podaje imię jednej z ukrywanych Żydówek jako Lsza.