Czapka Stanisław, Nowotnik Stanisław, Skrzak Wojciech, Skwira Maria,

Wojewódka: Ignacy, Maria, Jan, Józef, Stanisława, Wacław

Wdowiak: Benedykt, Aleksandra, Marianna,

Funkcjonariusze niemieccy przeprowadzili we wsi Ciepielów zbiorową egzekucję, która miała na celu ostrzeżenie przed konsekwencjami niesienia pomocy Żydom. 7 grudnia 1942 r. rozstrzelano 13 osób. Byli to: Stanisław Czapka (30 l.); Bronisław Dobroń (28 l.); Stanisław Nowotnik (45 l.); Wojciech Skrzak (50 l.); Wdowiak: Benedykt (58 l.), Aleksandra (17 l.), Marianna (94 l.); Wojewódka: Ignacy (50 l.), Maria (45 l.), Jan (18 l.), Józef (7 l.), Stanisława (12 l.), Wacław (21 l.).

Wśród zamordowanych znalazła się również Marianna Skwira (40 l.), którą żandarmi z posterunku w Górkach zastrzelili kilka dni wcześniej, 8 listopada 1942 r. Wraz z rodziną, której udało się uciec, mieszkała we wsi Świesielice koło Ciepielowa. W gospodarstwie pomagał Skwirom zastrzelony w zbiorowej egzekucji Stanisław Czapka. Mężczyzna niósł również aktywną pomoc Żydom z getta w Brzesku. Zdawał sobie również sprawę z tego, że rodzina Skwirów ukrywa osoby pochodzenia żydowskiego. Informację tę zatrzymał dla siebie.

Śledztwo OKBZH w Kielcach wykazało, że w zbiorowej egzekucji uczestniczyli: Arno Fichtner, Martin Frode, Rudolf Neubauer, Jakob Hofmann, Gustaw Eichler, Karl Biagi, Gottlieb Bockle, Werner Link, Hans Konrad.

Bibliografia:

1. IPN BU 392/907.

2. RFWA, list od Mirosławy Łojek.

3. RFWA, lista zamordowanych z powiatu lipskiego.

4. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 20; 69.

5. J. Fajkowski, J. Religa, Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945, Warszawa 1981, s. 306.

6. R. Lukas, Zapomniany Holokaust. Polacy pod okupacją niemiecką 1939-1944, Poznań 2013, s. 434.

7. A. Poray, Those Who Risked Their Lives, Illinois 2007, s. 47; 52.

8. R. Walczak (red.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 60-61; 98; 115-116; 125; 128.

9. S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 371; 407.

10. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 172; 233.

11. www.straty.pl, Program Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką (26.03.2015).

Uwagi:

§ R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997 s. 60-61 podaje nazwisko Czapla, a s. 116 podaje, że M. Skwira została zamordowana w zbiorowej egzekucji 7.12.0942 r.

§ W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C., 1988 s. 233 pisze, że zdarzenie miało miejsce 11.1942 r. (kilka dni po zamordowaniu M. Skwiry).

§ J. Fajkowski, J. Religa, Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945, Warszawa 1981 s. 306 podaje imiona: Aleksander Wdowiak i Czapla Stanisław, oraz datę śmierci Marianny Skwiry jako 7.12.1942 r.

§ A. Poray, Those Who Risked Their Lives, Illinois 2007 s. 47; R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997 s. 116 podają imię Marianna Skwira.

§ R. Walczak (ed.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997 s. 116 i A. Poray, Those Who Risked Their Lives, Illinois 2007 s. 47 podaje, że Maria Skwira zginęła 7.12.1942 r. wraz z 14 innymi osobami, które pomagały Żydom, zaś IPN BU 392 907 podaje datę 8.10.1942 r.

§ W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C., 1988 s. 233 podaje datę śmierci Stanisława Czapki jako 11.1942 r., kilka dni po śmierci M. Skwiry, a S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971 s. 407 podaje datę 8.11.1942 r.

§ IPN BU 392 907 podaje datę śmierci Marii Skwiry jako 8.10.1942 r.

§ W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981 s. 69 podaje, że dzieci Wojewódków miały od 4 do 14 lat.

§ J. Fajkowski, J. Religa, Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945, Warszawa 1981 s. 306 podaje imię Stanisław Wojewódka.