Mieszkańcy Woli Przybysławskiej

Aftyka Józef, Aftyka Aniela, Aftyka Marianna, Aftyka Zofia, Gawron Czesław, Gawron Leonard, Kamiński Stanisław, Kamińska Aniela, Nalewajka Jan, Nalewajka Julia z trójką dzieci, Ochmiński Józef z czteroosobową rodziną

Niedaleko lasu we wsi Wola Przybysławska (woj. lubelskie) znajdowało się gospodarstwo rodziny Aftyków: Józef (54 lata), jego żona Aniela (52 lata) oraz córki – Zofia (17 lat) i Marianna (14 lat). Pomagali Żydom ukrywającym się w pobliskim lesie. Niestety ktoś doniósł Niemcom o dwóch Żydach zmierzających w kierunku domu Aftyków.

Dnia 10 grudnia 1942 r. Niemcy zamordowali całą rodzinę. Niektóre źródła podają, że Józef Aftyka z rodziną zostali zamordowani, a następnie ich gospodarstwo spalono bądź zostali rozstrzelani albo spaleni żywcem we własnym domu.

Razem z rodziną Aftyków zginęli także dwaj Żydzi ukrywający się u nich w domu. Tego dnia w Woli Przybysławskiej za pomoc ludności żydowskiej zginęło więcej osób: Władysław Abramek (20 lat), Czesław Gawron (20 lat), Leonard Gawron (20 lat), Stanisław Kamiński (21 lat), Aniela Kamińska, Jan Nalewajka z żoną Julią i trójką dzieci oraz Józef Ochmiński z czteroosobową rodziną.

Zwłoki zamordowanych pochowano w dole wykopanym na miejscu egzekucji. Po pewnym czasie przeniesiono je na cmentarz parafialny w Grabowie.

Bibliografia:

1. W. Bartoszewski, Z. Lewinówna, Ten jest z Ojczyzny mojej. Wspomnienia z lat 1939–1945, wyd. 3, Warszawa 2007, s. 509, 604.

2. W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 13-14.

3. A. Poray (red.), Those Who Risked Their Lives, Chicago 2007, s. 18.

4. R. Walczak (red.), Those Who Helped. Polish Rescuers of Jews During the Holocaust, cz. 3, Warszawa 1997, s. 50.

5. S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 411.

6. W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 273.

Uwagi:

§ S. Wroński, M. Zwolak, Polacy-Żydzi 1939–1945, Warszawa 1971, s. 411 podaje, że Aftykowie zostali rozstrzelani; W. Bielawski, Zbrodnie na Polakach dokonane przez hitlerowców za pomoc udzielaną Żydom, Warszawa 1981, s. 13-14 pisze, że zostali zamordowani razem z Władysławem Abramkiem, a następnie ich gospodarstwo spalono; W. Bartoszewski, Z. Lewinówna, Ten jest z Ojczyzny mojej. Wspomnienia z lat 1939–1945, wyd. 3, Warszawa 2007, s. 509, 604 również pisze, że spłonęli żywcem, a W. Zajączkowski, Martyrs of Charity, Washington D.C. 1988, s. 273 podaje, że zostali spaleni żywcem we własnym domu.